قازىرگى كەزدە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدى دامىتۋداعى وزەكتى ماسەلە – ازاماتتاردى شەشىم قابىلداۋ پروتسەسىنە قاتىستىرۋ جانە ولاردىڭ ىنتاسىن ارتتىرۋ بولىپ وتىر. نارىقتىق ەكونوميكا مەن كۇندەلىكتى تىرشىلىكتىڭ قاربالاسىندا ازاماتتاردىڭ كوپشىلىگى جەرگىلىكتى ماسەلەلەرگە نەمقۇرايلى قارايدى. بۇل قوعامنىڭ بەلسەندىلىگىن تومەندەتەتىن نەگىزگى فاكتورلاردىڭ ءبىرى. وسى ءۇردىستى جويۋ جانە تۇرعىنداردىڭ ازاماتتىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا شىمكەنت قالاسىندا "Shymkent Azamattyq basqaru" جوباسى ىسكە اسۋدا. بۇل جوبا ازاماتتاردىڭ جەرگىلىكتى باسقارۋعا قاتىسۋىن جانداندىرۋدى كوزدەيدى، سونىمەن بىرگە ولاردىڭ شەشىمدەرگە اسەر ەتۋىن ارتتىرىپ، قوعامدىق پروتسەستەرگە بەلسەندى ارالاسۋىن قامتاماسىز ەتەدى. جوبا جەتەكشىسى مارعۇلان ەرماعانبەتۇلىمەن بولعان سۇحباتتا وسى ۇردىسكە قاتىستى ءبىرشاما قىزىقتى اقپارات پەن ۇسىنىستار ايتىلدى.
- جوبانىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟
- ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ تاراپىنان قولداۋ بىلدىرىلگەن «Azamattyq BasQaru” جوباسى ازاماتتىق قاتىسۋدى ارتتىرۋعا جانە قازاقستان ايماقتارىنداعى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ دەڭگەيىندە شەشىم قابىلداۋ پروتسەسىنە جەرگىلىكتى حالىقتى تارتۋعا باعىتتالعان. اتالعان جوبا اياسىندا شىمكەنت قالاسىندا تۇرعىنداردىڭ حاباردارلىعىن ارتتىرۋعا، مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى باقىلاۋعا جانە ولاردى جەرگىلىكتى ماڭىزى بار ماسەلەلەردى شەشۋگە تارتۋعا باعىتتالعان ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا. شىمكەنتتە «ShymkentAzamattyqBasQaru» جوباسى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ماسەلەلەرىن تۇرعىندار اراسىندا، اسىرەسە جاستار اراسىندا تۇسىندىرۋگە باعىتتالعان. جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جۇيەسىن دامىتۋدا كوپتەگەن زاڭ قابىلدانىپ جاتسا دا، ءىس جۇزىندە ول جەتكىلىكتى تۇردە ءتيىمدى جۇزەگە اسىرىلماۋدا. ءبىزدىڭ زەرتتەۋ بارىسىندا قالا جاستارىنىڭ كوپ بولىگى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋعا قاتىسۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن، ازامات رەتىندەگى قۇقىقتارىن تولىق تۇسىنبەيتىنى بەلگىلى بولدى.
ءبىز جاستارمەن جانە حالىقتىڭ ءارتۇرلى سەكتورلارىمەن كەزدەسۋلەر وتكىزىپ، ولاردىڭ ءوز قالاسىن باسقارۋعا قالاي قاتىسا الاتىنىن جانە شەشىم قابىلداۋعا اسەر ەتەتىنىن تۇسىندىردىك. بۇل كەزدەسۋلەر بارىسىندا ەلدى مەكەندەردى اباتتاندىرۋ، قالا قۇرىلىسى جوبالارىن جوسپارلاۋ جانە ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ سياقتى جەرگىلىكتى ماسەلەلەردى شەشۋگە، سونىمەن قاتار حالىق قاتىساتىن بيۋدجەت جوباسىنا ازاماتتاردى بەلسەندى تارتۋ تەتىكتەرىنە باسا نازار اۋدارىلدى. مىسالعا قالا جوعارى وقۋ ورىندارىندا قالامىزدىڭ زيالى قاۋىمىنىڭ وكىلى، بۇرىڭعى 3 شاقىرىلىم دەپۋتاتى بولعان، جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ سالاسىنىڭ ۇزدىك مامانى ەركىن ساتقانباەۆ مىرزامەن بىرگە بىرقاتار كوللەدجدەردە جاستارمەن كەزدەستىك. جاستار ەل ماسەلەسىنە نەمقۇرايلى قارامايتىنىن بايقادىق. الايدا ولارعا ازاماتتىق قوعامنىڭ نەگىزگى قۇرالدارى مەن وعان قاتىسۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەمەلەرىن ءتۇسىندىرۋدىڭ اسا ماڭىزدى ەكەنىنە كوز جەتكىزدىك.
- جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدىڭ نەگىزگى پروبلەمالارىن ايتىپ كەتسەڭىز.
- قازاقستانداعى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ قوعامدى دەموكراتيالاندىرۋدىڭ ماڭىزدى اسپەكتىلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى. الايدا، ءبىزدىڭ جۇمىسىمىز ونىڭ مۇمكىندىكتەرىن حالىق اراسىندا حاباردار ەتۋ دەڭگەيى ءالى دە جەتكىلىكسىز ەكەنىن انىقتادى. بۇل ءتۇسىندىرۋ جانە ءبىلىم بەرۋدە قوسىمشا كۇش سالۋدى تالاپ ەتەدى. ShymkentAzamattyqBasQaru جوباسى اياسىندا ءبىز ءاربىر شىمكەنتتىككە جەرگىلىكتى ساياساتقا قالاي قاتىسا الاتىنى جانە قابىلدانعان شەشىمدەرگە قالاي اسەر ەتەتىنى تۋرالى اقپاراتتى جەتكىزۋگە تىرىسۋدامىز.
- شىمكەنت قالاسىنىڭ جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جۇيەسىندە قانداي وزگەرىستەردى ايتا الاسىز؟
- الدىمەن قۇقىقتىق رەتتەۋ دەڭگەيىندە ايتسام – قازىرگى قالا دەڭگەيىندە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدىڭ نەگىزگى ورگانى بوپ قالا ءماسليحاتىن ايتۋىمىز كەرەك. ءماسليحاتتىڭ قۇزىرەتى زاڭمەن بەكىتىلگەن. دەپۋتاتتار حالىقتىڭ وكىلى. حالىقتىڭ قۇقىعىن قورعاۋشى، قاجەتتىلىگىن اتقارۋ بيلىگىنە جەتكىزۋشى. قازىرگى كەزدە سوڭعى شاقىرىلىم قۇرامى كاسىبيلەنگەن. ءار سالانىڭ كاسىبي ماماندارى. بۇل ءوز كەزەگىندە ەلدى مەكەننىڭ تۇيتكىلدى ماسەلەلەرىن شەشۋدە وتە قاجەت. حالىق اراسىندا ايتالاتىن «ۇيقىداعى» دەپۋتاتتى كورىپ جۇرگەنىمىز جوق. بارلىعى بەلسەندى. مەنىڭشە، ۋاقىت تالابى وزگەرگەن. حالىق تا، دەپۋتاتتاردا ءبىرشاما وزگەرىسكە تۇسكەن. ءاربىر دەپۋتات حالىقتىڭ سۇرانىستارىن شەشۋسىز قالدىرماۋعا تىرىسۋدا. دەگەنمەن، باسقا ەلدى مەكەندە جوق، تەك شىمكەنتتە بار جاقسى ءبىر كەيس ول بيلەر ينتسيتۋتى. بيلەر ينستيتۋتى – قازاق قوعامىنىڭ تاريحىندا ادىلەتتىلىك پەن دانالىقتىڭ سيمۆولى بولعان ءداستۇرلى باسقارۋ جۇيەسى. بيلەر قازاق قوعامىندا قۇقىقتىق جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارىپ، حالىقتىڭ بىرلىگىن ساقتاۋعا ىقپال ەتكەن. قازىرگى كەزدە بۇل ينستيتۋتتىڭ ماڭىزدىلىعىن قايتا جاڭعىرتۋ – قوعامداعى ادىلەتتىلىكتى، قۇقىقتىق مادەنيەتتى كۇشەيتۋگە، جەرگىلىكتى دەڭگەيدەگى داۋلار مەن ماسەلەلەردى بەيبىت جولمەن شەشۋگە ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەدى. بيلەر ينستيتۋتى حالىقتىڭ داۋىسىنا قۇلاق ءتۇرىپ، ولاردىڭ پىكىرىن ەسكەرەتىن، ادىلەتتىلىككە نەگىزدەلگەن جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدىڭ زاماناۋي مودەلىنە ىقپال ەتە الاتىن جاقسى ءبىر باستاما رەتىندە قاراۋعا بولادى. ويتكەنى، باسقا ولكەلەردەن شىمكەنت ايماعىنىڭ ءبىر وزگەشەلىگى – ۇلكەندى سىيلاۋ مىعىم ورنىققان قۇندى دۇنيە. مىنە، وسى تۇرعىدا ءبىز بيلەر ينستيتۋتىن جاقسى جاعىنا پايدالانۋىمىز قاجەت. بۇل تۇرعىدا، بيلەر ينستيتۋتىن قايتا جاڭعىرتۋ ءۇشىن زاڭنامالىق نەگىزدەر قالىپتاستىرۋ قاجەت. بۇل ينستيتۋت جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە ارەكەت ەتىپ، جەرگىلىكتى دەڭگەيدەگى داۋلاردى، ازاماتتىق ىستەردى بەيبىت تۇردە شەشۋگە كومەكتەسەتىن بەدەلدى ورگانعا اينالۋى ءتيىس. ەكىنشىدەن، قالالىق جەرلەردە بيلەردى سايلاۋ نەمەسە تاڭداۋ پروتسەسىن دەموكراتيالىق نەگىزدە ۇيىمداستىرۋ. بيلەر اۋىلدىق اقساقالدار مەن بەدەلدى ازاماتتاردان سايلانىپ، ولاردىڭ ومىرلىك تاجىريبەسى مەن ادىلەتتىلىگى ەسكەرىلەتىن ارنايى ىرىكتەۋ جۇيەسى ەنگىزىلۋى كەرەك. ۇشىنشىدەن، بيلەر ينستيتۋتىن ءتيىمدى دامىتۋ ءۇشىن بيلەرگە قۇقىقتىق ءبىلىم مەن داعدىلاردى ۇيرەتۋ ماڭىزدى. بۇل ولارعا قازىرگى زاماننىڭ قۇقىقتىق جۇيەسىمەن ۇيلەسىمدى جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى جانە ادىلەتتى شەشىمدەر قابىلداۋىنا جاعداي جاسايدى. تورتىنشىدەن، بيلەر قوعامداعى الەۋمەتتىك تۇراقتىلىق پەن بىرلىكتى ساقتاۋعا ىقپال ەتۋى ءتيىس. وسى ماقساتتا بيلەر جەرگىلىكتى قوعامدىق كەڭەستەردىڭ قۇرامىنا ەنگىزىلىپ، تۇرعىندارمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا جۇمىس ىستەۋى كەرەك. بەسىنشىدەن، بيلەردىڭ ءرولىن نىعايتۋ جانە ولاردىڭ بەدەلىن ارتتىرۋ ءۇشىن مەديا ارقىلى ناسيحاتتاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا بيلەر ينستيتۋتىنىڭ تاريحي ءرولى مەن قازىرگى ماڭىزى تۋرالى ارنايى كۋرستار ەنگىزۋ ماڭىزدى. ارينە، ءماسليحات پەن قوعامدىق كەڭەس بار كەزدە بۇل دەڭگەي ارتىق دەگەن پىكىرلەر دە ايتىلۋدا. كەزىندە وزدىگىنەن قۇرىلىپ ارەكەت ەتىپ جۇرگەن قوعامدىق كەڭەستەردى دە قاجەت ەمەس دەگەن ساراپشىلار بول،ان. ال قازىر بۇل دەڭگەي زاڭمەن رەتتەلىپ، ازاماتتىق قوعامنىڭ ناعىز درايۆەرىنە اينالدى. سوندىقتان ەكسپەريمەنتتەن قورىقپاۋ، كەرىسىنشە بار مۇمكىندىكتەردى قولدانىپ كورگەن ارتىق بولماس. بۇل ينستيتۋت قازىرگى زاماننىڭ جەرگىلىكتى باسقارۋ جۇيەسىنە ءتيىمدى قوسىمشا بولىپ، قوعامدا سەنىم مەن جاۋاپكەرشىلىكتى نىعايتۋعا ابدەن ىقپال ەتۋى مۇمكىن.
- جۇيەنى دامىتۋدا ناقتى ۇسىنىستارىڭىز بار ما؟
- الدىمەن حالىقتىڭ حاباردارلىعىن ارتتىرۋ اسا ماڭىزدى. جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جانە ونىڭ قوعام ومىرىندەگى ءرولى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى مەن اقپاراتتىق ماتەريالداردى ازىرلەۋ جانە تاراتۋ. حالىققا ولاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىنا اسەر ەتەتىن جەرگىلىكتى پروتسەستەرگە قاتىسا الاتىنىن جەتكىزۋ ماڭىزدى. جاستاردىڭ بەلسەندى قاتىسۋى. جاستار – ازاماتتىق قوعامنىڭ بولاشاعى جانە وزگەرىستەردىڭ درايۆەرى بولا الادى. وسكەلەڭ ۇرپاقتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ماسەلەلەرىنە تاربيەلەۋ ءۇشىن كەزدەسۋلەر مەن شارالاردى كوبىرەك ۇيىمداستىرۋ قاجەت. مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋ: ازاماتتاردان الىنعان مالىمەتتەر مەن كەرى بايلانىس نەگىزىندە ارىز-شاعىمدارعا جەدەل دەن قويۋ جانە قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك قىزمەتتەرگە تۇراقتى مونيتورينگ تەتىكتەرىن ەنگىزگەن ءجون. Azamattyq BasQaru جوباسى قازاقستانداعى ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋدى كوزدەيدى. جوبانى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا حالىق اراسىندا، اسىرەسە، جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن ودان ءارى كۇشەيتۋ قاجەتتىگىن كوردىك. ازاماتتىق بەلسەندىلىكتى ارتتىرۋ – بۇل ءوز كەزەگىندە ءاربىر ازاماتتىڭ ءومىرىن جاقسارتاتىن اشىق ءارى ءتيىمدى باسقارۋعا اپاراتىن جول.
- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!
