«Qazaq radıosy» sonaý 1921 jyldan bastap qazaq dalasyn án-jyrmen terbep, sony jańalyqtarmen sýsyndatyp keledi. Osy kıeli qarashańyraqta 1966 jyldan beri eńbek etken belgili dıktor, Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek sińirgen ártisi Saýyq Jaqanova 80 jasqa tolyp otyr.
Mereıtoı qarsańynda, Almatydaǵy Ulttyq kitaphanada «Sahara sandýǵashy» atty kitaptyń tanystyrylymy ótti. Saltanatty jıyndy belgili jýrnalıst, aıtysker aqyn, «Shalqar» radıosynyń aǵa redaktory Baqyt Jaǵyparuly júrgizdi. Jıyn barysynda Saýyq Jaqanovanyń qurmetine oraı «Saýyq» esimdi 6 adamnyń bary da aıtyldy. Dıktordyń qurmetine oraı esimi qoıylǵan Saýyq Keńesqyzy esimdi tyńdarman da jıynǵa kelip, sóz sóılep, óz kýmırin mereıtoımen quttyqtady.
Shyǵarmashylyǵy men eńbek joly «Qazaq radıosynda» ushtasqan dıktor búginde shákirt tárbıelep, «Qurmet belgisi» ordenimen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek sińirgen ártisi» ataǵymen marapattaldy. Esimi kúlli Túrki álemine tanylǵan belgili dıktordyń 80 jasqa tolý mereıtoıyna oraı jaryq kórip otyrǵan «Sahara sandýǵashy» atty kitapta Saýyq Jaqanovanyń ómir joly, radıodaǵy qyzmeti, ustazdyq joly baıandalǵan.
Atalǵan týyndy QR Eńbek sińirgen qaıratkeri, baspager Raqymǵalı Qul-Muhammedtiń tikeleı qoldaýymen jáne qarjylyq demeýshiligimen «Atamura» baspasynan jaryq kórip otyr. Kitaptyń qurastyrýshylary – QR Aqparat salasynyń úzdigi, kórnekti qalamger Tańsulý Aldabergenqyzy men QR Jýrnalıster odaǵynyń múshesi, radıojýrnalısi Jazıra Amantaıqyzy. Al kitaptyń redaktory"Atamura" baspasynyń qyzmetkeri Gúlim Sydyqova.
"Bul kitapty shyǵarý oıymyzǵa 4-5 jyl buryn kelgen. Apaı týǵan aýdannyń qyzymyn. Bizde dıktor, akter, mádenıet, óner qaıratkerleri kitaptar kóp qoı. Biraq dıktorlar jaıly kitap shyqpaǵan eken. Sondaı oı kelip, apaıǵa aıtqanmyn. "Siz týraly eldiń aıtary kóp, sizdiń dde aıtaryńyz kóp dedim". Dıktorlardyń atasy, abyzy Ánýarbek Baıjanbaevtyń ózi "efırdiń Aqbaıany" dep ataǵan. Siz týraly bir dúnıe qalýy kerek qoı, 80 jyldyǵyńyz kele jatyr" degenimizde apaı at-tonyn ala qashty. "Ánýarbek aǵalarym bar. Ol kisilerden buryn qalaı kitap shyǵaramyn? Kitap oqıtyn urpaq bar ma qazir?" dep apaı oılanyp qalǵan. Biraq meniń oıymnan ketken joq. Sony oılanyp júrip, osy 80 jyldyqqa oılastyrdyq. Osydan 2 jyl buryn biraz maqalaǵa tapsyrys bergenbiz. Ilıa Jaqanovtyń, Asanáli Áshimovtyń jaqsy dúnıesi bar. As aǵań "bizdiń zamannyń boıjetkeni ǵoı" dep jaqsy suhbattar berdi. Dýlat aǵamyz, Ámirhan Meńdeke keremet dúnıe jazdy. Sol úshin oqý kerek", - dedi kitapty qurastyrýshylardyń biri Tańsulý Aldabergenqyzy.
Kitapty qurastyrǵan radıojýrnalıst Jazıra Amantaıqyzy kitaptyń úlken eńbekpen jazylǵanyn erekshe atap ótti.
"Málimetterdi jınaý barysynda 80% jazba taqyrypsyz, "Saýyq apaı, Saýyq apaı týraly" dep keldi. Taqyrypty sóıletken, úles qosqan belgili pýblııst, "Tulǵalar" serııasy boıynsha kitap shyǵaryp júrgen, Asanáli Áshimovtyń 5 tomdyǵyn, Sábıt Orzbaevtyń kitabyn shyǵarǵan Qalı Sársenbaıdyń qoltańbasy da bar. Ony qosa ketý kerek. Kitapqa málimet jınaýdy 2020 jyldary bastaǵanbyz. Saýyq apaımen qyzmettes bolǵan, aralasqan iri tulǵalardan estelikter alyp qalýǵa tyrystyq. Men ózim arnaıy baryp, Dýlat Isabekovpen suhbattasyp, kitaptaǵy jazbany daıyndaǵanmyn. Ol kisiniń shańyraǵynda qonaq bolyp, áńgimelestik.
Ókinishtisi, biz úlken aǵa býynnyń qolynda bardy, sanasynda bardy alyp qala almaımyz. 2020 jyly materıal jınap, bastaýymyzdyń nátıjesinde sol kezdegi Kópen Ámirbek syndy iri jazýshylarymyzdan pikir alyp úlgerdik. Qazir ol kisiler ómirde joq", - dedi jýrnalıst Jazıra Amantaıqyzy
«ESIMI ALTYN ÁRIPTERMEN JAZYLADY»
Búgingi jıynǵa jan-jaqtan quttyqtaýlar kelip, alǵys hattar tabystaldy. Saýyq Jaqanovanyń mereıtoıyna Hanbıbi Esenqaraqyzy, Nurlan jáne Faýzııa Orazalınder, BAQ salasynyń maıtalmany Nurjan Jalaýqyzy, "Atamura" korporaııasynyń prezıdenti, aqyn-jazýshylar, Saýyq Jaqanovanyń týystary, dostary, shákirtteri men zamandastary qatysty. "Endi 100 jyldan astam Qazaq radıosynyń tarıhynda alpys jylǵa jýyq ómirin arnaǵan, mereıtoıyn atap ótip otyrǵan Saýyq Másiǵutqyzy Jaqanovanyń daýsy altyn qorda saqtalǵan. Meniń oıymsha, "Qazaq radıosynyń" jalnamasynda Saýyq apaıdyń esimi altyn áriptermen jazylady. Sebebi Saýyq Jaqanovanyń daýsy búkil elimizdi, qazaq dalasyn keńinen sharlap ketken daýys. Árbir kishkentaı baladan, úlkenge deıin birden tanıtyn, birden ózine baýrap alatyn, sıqyrly ári sazdy daýystyń ıesi. Sondyqtan da búgingi mereıtoıda Saýyq apamyzdy shynaıy tilekpen quttyqtaımyn. Daýsy, daýysynyń qudireti, sóz arqyly máıegin jetkize otyryp, halyqtyń súıispenshiligine bólendi. Eger radıo tek qulaqpen estiletin dúnıe deıtin bolsaq, sol qulaqqa únniń jaǵymdy bolýy, únniń ádemi estilýi, sózdiń óz jerine jetýi úlken eńbektiń nátıjesi. Sondyqtan da men oılaımyn radıo tyńdarman qaýym Saýyq apaıdyń ádemi, sıqyrly daýsyn umytpaıdy dep"- dep pikir bildirdi Nurjan Jalaýqyzy.
ÚLKEN QURMET
296 betten turatyn kitap "Atamura" baspasynda 1000 danamen basylyp shyqty. Bul kitapty jaryqqa shyǵarý ıdeıasy birneshe jyl buryn paıda bolǵany búgingi jıynda sóz boldy. "Shynynda da osydan bir jyl buryn belgili aqyn, Memlekettik syılyqtyń ıegeri Ǵalym Jaılybaıdyń «Jalǵyz qaraǵaı» degen kitabyn "Atamura" baspasynan shyǵardyq. Ol óte úlken, keń kólemde atalyp ótti. Sebebi halyqaralyq kitap jármeńkesinde sheteldik jazýshylar keldi, oqyrmandar kóp jınaldy. Men osyndaı sahnada sóılep turyp, oqyrmannyń arasynan Saýyq apayzdy birden baıqap qaldym. Janynda taǵy bir apaıymyz otyr eken. Sol kezde ketip bara jatqanymdy Saýyq apaıymyz maǵan qaraı júgirip kele jatty. Men burylyp baryp, "Sálemetsiz be Saýyq apaı" dep amandastym. saýyq apaıymyz qýanyp ketti. Sol kezde "Men 2025 jyly 11 aqpanda 80 jasqa tolamyn. Osy mereıtoıyma oraı shákirtterim kitap daıyndap jatyr. Tańsulý Aldabergenqyzy degen apaıymyzdy biletin shyǵarsyz. Jazıra degen shákirtimiz bar. Sol kitapty shyǵaryp berýge qalaı qaraısyń?" dedi. Men birden "shyǵaramyz, qandaı kólemde bolady, qansha foto qosasyz, qansha taralym bolady, eshqandaı shekteý joq. 80 jasyńyzda osy kitapty qolyńyzǵa aparyp ustatamyn" dedim. Osydan eki-úsh kún buryn, 11 aqpan kúni ýádemde turyp, kitapty apaıdyń qolyna ustattym. Bul birinshiden, ardagerlerge degen qurmet bolsa, ekinshiden, "Qazaq" radıosyna degen qurmet", - dep qorytyndylady sózin Raqymǵalı Abraruly.
KITAPTAǴY ESTELIKTEN
Kitapta Ilıa Jaqanovtyń, Asanáli Áshimulynyń, Dýlat Isabekovtyń, Dúkenbaı Dosjannyń, Qasymhan Ersarınniń, Kópen Ámirbektiń, Namazaly Omashevtiń, Nazarbek Qanapııaulynyń, Amanjol Eńsebaev, Baýyrjan Omaruly, Ámirhan Meńdeke syndy zııaly qaýymnyń pikiri jınaqtalǵan. Saýyq Jaqanova týraly Roza Baǵlanova:
"Saýyq Jaqanovany jaqsy kóremin. Maǵan onyń sózdi buzbaı mánine keltirip aıtatyny, jaqsylyq nemese jamanshylyq bolyp jatsa, ony da adamnyń kókeıine jeterlikteı zerdep, zerdelep áserli jetkizetini unaıdy. Ári aıtyp turǵan taqyrybyna saı mazmunyn dál beredi. Men onyń talantyn joǵary baǵalaımyn", - degen eken.
Al kitaptyń sońǵy betterinde dıktor bolǵysy keletin janǵa arnalǵan keńester men arnaıy jattyǵýlar berilgen. Sondaı-aq, kitap sońynda eki QR sýretteldi. Onda Saýyq Jaqanovanyń oqyǵan óleńderi usynylǵan.
Qazaq radıosynyń «Altyn qorynda» Saýyq Jaqanovanyń oqýynda 600-den astam ádebı-mádenı, derekti, kórkem shyǵarmalar men júzden astam ertegi saqtalǵan.
Symbat Naýhan
«Adyrna» ulttyq portaly
