Журналист Айдос Садықовқа жасалған қастандыққа Қазақстан билігінің қатысы бар деген ақпараттар әлеуметтік желілерде тарап жатыр. Жағдайды толық бағамдау үшін оқиғаның қалай өрбігені туралы хронологиялық талдау жасауды жөн көрдік.
18 маусым, Киев уақыты бойынша сағат 12:14
Украина астанасының орталығындағы Виктор Ярмола көшесінде белгісіз адам Садықовтың отбасы отырған көлікке бірнеше рет оқ жаудырады. Сол кезде Айдос Садықов басынан жарақат алған.
Логикалық тұрғыдан қарағанда оның әйелі Наталья нысанаға алынбаған. Егер Натальяның өзі айтқандай тапсырыс берушілер арна авторларының көзін жоюды ойласа, олардың біреуін ғана емес, екеуін де нысанаға алған болар еді.
Сондай-ақ, Украина билігі мен Натальяның нұсқаларында логикалық сәйкессіздік бар.
Украинаның Ұлттық полициясы шабуылдаушы тұраққа қойылған көлікке тоқтап, кейін қашып кетті деп мәлімдейді. Натальяның өзі атыс қозғалатын көлікте болды деп мәлімдегенімен, ол атқыштың кәсібилігін "сезінді".
18 маусым, қастандықтан бір сағат өткен соң
Әр түрлі БАҚ-тың оннан астам журналистері («Настоящее Время», «Страна.UA», «Украина Сейчас», «Киев 24» және басқалары) оқиға орнына барып, оларға Наталья қылмысқа қатысты өз бағасын бере бастады. Сонымен қатар, ол ешқандай алдын-ала тергеусіз, фактілер мен дәлелдерсіз кінәлілерді атады.
Бір қызығы, Наталья әлеуметтік желілерде Айдостың жағдайы туралы әсерлі жазба жариялады. Кейінірек, желіде қолдау тауып, постты редакциялап, оны Қазақстан билігінің айыптауына айналдырды.
19 маусым, Астана уақыты бойынша сағат 11:10. Ақорда
Президент Тоқаев су тасқынына қарсы іс-шаралардың белсенді қатысушыларын марапаттау барысында, хаттамадан мүлдем тыс, қастандық төңірегіндегі жағдайға түсініктеме берді. Ол қазіргі Қазақстанда барлық келіспеушіліктер тек құқықтық салада шешілетінін және саяси көзқарастарға қарамастан кез келген азамат қорғаумен қамтамасыз етілетінін нақты айтты.
Кейін Президенттің баспасөз хатшысы Берік Уәли Қасым-Жомарт Тоқаевтың Садықовтар отбасына және елдегі осындай арналарға ешқашан қызығушылық танытпағанын айтты.
Кешке, Киев уақытымен сағат 23: 46-да Наталья пост жариялайды, онда ол балалармен бірге Украинаның қорғауында екенін және Қазақстаннан ешқандай көмек қажет емес екенін мәлімдейді, тағы да ҚР билігін айыптайды.
20 маусым, Киев
Украина Бас Прокурорының кеңсесі Украина полиция тергеу басқармасынан екі қазақстандыққа: М. Қаратаев пен А. Жақанбаевқа қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген күдік туралы хабарлама жариялайды.
Бас прокуратураның хабарламасында күдіктілердің қозғалысы мен әрекеттері, олардың тұрғылықты мекен-жайы, көлік, телефон және қару сатып алу туралы мәліметтер айтылды. Тіпті олардың қаруларын тастаған жеріне дейін нақтылады.
Украинаның құқық қорғау органдарының бұл әрекеттері таң қалдырады, олар күдіктілерді басынан бастап бақылап отырғандай көрінеді.
Бір қызығы, мұндай мәлімдемелер, әдетте, бюрократиялық тұрғыдан бұлай тез болмайды. Әсіресе осындай резонанстық жағдайда. Мұнда екі ведомствоның кооперациясы және ресми кінәлілерді тағайындау екі күн ішінде болды. Ал келесі күні, 21 маусымда олар халықаралық іздеуде жарияланды. Украиналық құқық қорғау органдарының бұл тәсілдері таң қалдырады.
21 маусым, Астана уақыты бойынша 03:00, Киев
Бәсенің YouTube-арнасында Натальяның бейнебаяны шығады, онда ол ешқандай дәлел-дәйексіз бұл әрекеттің тапсырыс берушісі Қазақстан билігі екенін тағы да айтады. Сонымен қатар, ол Украина полициясына кәсібилігі үшін алғыс айтады және оларға ешқашан күмәнданбағанын айтады.
21 маусым, Астана бойынша 10:30, ҚР ІІМ
Айдос Садықовқа қастандық жасады деген күдіктінің полиция қатарында болуын жоққа шығарды, ол 2019 жылы Құқық қорғау органдарынан босатылғанын айтты.
21 маусым, 12:50 Астана уақыты бойынша, Ақорда
Берік Уәли бұл іске тағы да түсініктеме беріп, Президенттің тапсырмасы бойынша Қазақстанның құқық қорғау органдары қылмыстың барлық мән-жайларын анықтау бойынша жедел іс-шаралар жүргізіп жатқанын айтты. Қазақстандық тарап Украинаның құқық қорғау құрылымдарымен, оның ішінде Интерпол желісі бойынша ынтымақтасуға дайын.
21 маусым Киев, Астана уақыты бойынша сағат 13:30,
Айдос Садықовқа жасалған қастандық фактісі бойынша Киевте сотқа дейінгі тергеу басталды. Бас прокуратура кеңсесі мен ұлттық полиция бір мезгілде істің егжей-тегжейін жариялап, күдіктілер халықаралық іздеу екенін жариялайды.
21 маусым, Астана уақыты бойынша сағат 14:10. ҚР Бас прокуратурасы
Бас прокуратура сотқа дейінгі тергеуді бастады, жедел-тергеу тобы құрылды, қадағалау органы қылмыстық істі тергеу барысын ерекше бақылауға алды.
ҚР Бас прокуратурасы атап өткендей, кеше, 20 маусымда Қазақстанның Бас прокуроры Украинаның Бас прокурорына осы қылмысты ашуға барынша тәжірибелі қазақстандық тергеушілерді тарта отырып, барлық көмек көрсету туралы ұсыныс жасады.
Оқиғалардың осындай белсенді дамуы және Қазақстан билігіне қатысты айыптаулар арнайы жоспарланғанын аңғаруға болады. Қазақстандық тарап көп бөгелмей нақты әрекет етеді, жағдайға барабар жауап береді, әрбір инфо-сілтемеге тек фактілерге негізделген. Міндет халықаралық жанжалсыз жағдайларды түсіну және тергеу жүргізу емес, керісінше жағдайды мақсатты түрде максимумға дейін күшейту екенін нақты түсіну керек.
Қалай болғанда да, Қазақстанға қарсы ауқымды ақпараттық арнайы операция жүргізілді деген пікір күшті. Ақпараттың сыртқа шығуының динамикасы мен ұйымдастырылуына, олардың бұқаралық ақпарат құралдарында және әлеуметтік желілерде ілгерілетуіне қарағанда, бұл жерде үлкен геосаяси ойын екені аңғарылады.
