جاز باستالسا جان-جاقتان اعىلىپ كەلەتىن تۋريستەر الاكول اۋدانىنا باس سۇعىپ، شيپالى كولىنە تۇسپەي كەتپەي قويمايدى. تۋريستەرگە بار جاعدايدى جاساۋعا تىرىساتىن الاكولدىڭ قازىرگى ءال-اۋقاتى قالاي؟ جاقىندا ءبىر توپ جۋرناليست الاكول اۋدانىنا بارىپ، ەلدىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن كورىپ قايتتى. اتقارىلىپ جاتقان شارۋا، قۋانتاتىن جاڭالىق كوپ.
پرەزيدەنت شەت مەملەكەت باسشىلارىنا سىيلاعان بال
الاكول اۋدانىنىڭ اكىمشىلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ءوتىپ جاتقان پرەسس-تۋردا تىلشىلەر قاۋىمى بىرنەشە نىساندارمەن تانىستى. باق وكىلدەرى باس بۇرعان ەڭ العاشقى نىسان — لەپسى اۋىلىنداعى بال وندىرەتىن «لەپسىونىمدەرى» جشس. ەكولوگيالىق تازا بال وندىرەتىن كاسىپورىن قازىرگى ۋاقىتتا جىلىنا 300 تونناعا دەيىن بال ءونىمىن شىعارادى. ساپاسى جوعارى ءونىم رەسپۋبليكا بويىنشا بىرنەشە مارتە «التىن ساپا» تاۋار بەلگىسىن العان بىردەن ءبىر كاسىپورىن.
جىلدار بويى قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىنىڭ سانى از ەمەس، الايدا بال وڭدەيتىن زاۋىتتىڭ باستى ماقتانىشى – مەملەكەت باسشىسى قاسىم جومارت كەمەلۇلىنىڭ شەت مەملەكەت باسشىلارىنا بەرەتىن سىي قوراپشاسىنا ءدال وسى لەپسى بالىن سالىپ، سىيلىققا تارتقانى دەيدى ۇجىم قىزمەتكەرلەرى.
«لەپسى ونىمدەرى» بال زاۋىتىنىڭ مامانى فاريدا ابۋزياروۆانىڭ ايتۋىنشا، بال زاۋىتىنىڭ باستى جاڭالىعى - جاڭا ءونىم كرەمدى بال ءتۇرىن ءوندىرۋ. ەرەكشەلىگى – تازا بالدى ەكى تاۋلىك بويى ميكسەرمەن ارالاستارىپ، اۋامەن قانىقتىرۋىندا. كرەم بالدىڭ ءدامى ەرەكشە بالعىن. قازىرگى ۋاقىتتا بال زاۋىتىنىڭ ونىمدەرى جاپونيا، بىرىككەن اراب امىرلىگى، قحر، رەسەي مەملەكەتتەرىنە ەكسپورتتايدى.
«لەپسى تابيعي بالى – ەكولوگيالىق تازا ءونىم ادام دەنساۋلىعىنا پايدا اكەلەتىن جانە يممۋنيتەتتى نىعايتۋعا كومەكتەسەتىن تاۋلى ءشوپتى بال. بۇدان بولەك بىزدە تابيعي تازا «لەپسى بيۋتي» باعىتىندا كوسمەتيكالىق ءونىم سابىن جاسالادى. ونىڭ ساپاسى دا جوعارى. بەت كۇتىمىنە وتە جاقسى تازا ءونىم قۇرامىندا بال، ساۋمال، اۋىلىمىزدا وسەتىن ءشوپ قوسىلعان. جانە ودان بولەك وندىرىسىمىزدە فيتوشايلار دا شىعارىلادى»، - دەيدى فاريدا ابۋزياروۆا.
«اۋدان بويىنشا باسپانا كەزەگىندە 1633 ادام تۇر»
الاكول اۋدانى ەكپىندى اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى اعىمداعى جىلى تازا اۋىز سۋعا قول جەتكىزبەك. قازىردىڭ وزىندە اۋىلدا اۋىز سۋ تارتۋ جۇيەلەرىنىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. اۋداندىق تۇرعىن ءۇي شارۋاشىلىعى، جولاۋشىلار ءبولىمى، اۆتوموبيل جولدارى جانە تۇرعىن ءۇي ينسپەكتسياسىنىڭ باسشىسى الماس جۇماعۇلوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە، اۋداندا بۇگىنگى كۇنى اۋىز سۋمەن قامتۋ كورسەتكىشى 85 پايىزدى قۇرايدى. ودان بولەك جوسپاردا توقجايلاۋ، لەپسى اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اۋىلدارىن اۋىز سۋمەن قامتۋ جۇمىستارى بار. بيىلعى جىلى ساپاق اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى بيباقان اۋىلىنا اۋىز سۋ جۇيەسى تارتىلىپ، ەل يگىلىگىنە بەرىلگەن. بۇل جۇيەلى جۇمىستار جىل سوڭىنا دەيىن جالعاسىن تاۋىپ، اۋدان بويىنشا سۋمەن قامتۋ كورسەتكىشى 90 پايىزعا جەتكىزىلمەك.
سونىمەن قاتار، قابانباي اۋىلىندا جالعا بەرىلەتىن 10 ءۇيدىڭ قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر. تۇرعىن ءۇي اۋداننىڭ الەۋمەتتىك از قامتىلعان ساناتتىنداعى ازاماتتارىنا كەزەكپەن بەرىلەدى دەپ جوسپارلانعان. باسپانا كەزەگىندە اۋدان بويىنشا 1633 ادام تۇر. مەردىگەر كومپانيا «ەليف ستروي» باسپانالار اعىمداعى جىلدىڭ قازان ايىندا قولدانىسقا بەرىلەدى دەيدى.
«جالعا بەرىلەتىن ۇيلەردىڭ جالپى اۋماعى 70 شارشى مەتردى قۇرايدى، 2 جاتىن بولمە، ءبىر قوناق بولمە، اسحانا، جۋىناتىن بولمەلەرى بولادى. «الاكول اسىل قۇرىلىس» جشس ينجەنەرلىك كوممۋنيكاتسيالىق جەلىلەرىنە جاۋاپتى، ياعني باسپانالاردىڭ ابباتتاندىرىلۋى، قورشاۋى، قاتتى وتىن ساقتايتىن قويمالارىن جاساۋ سىندى جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە. ءار باسپاناعا 10 سوتكا جەر تەلىمى تيەسىلى. جالپى اۋدان بويىنشا وسىنداي 50 باسپانا سالىنۋدا. ولار كەزەكتە ازاماتتارى كوپ تۇرعان اۋىلدار سانىنا قاراي بولىنەدى، مىسالى 10 باسپانا بەسكول اۋىلىنا بەرىلسە، 5-ءۋى قازاقستان اۋىلىندا سالىنباق»، - دەيدى اۋداندىق قۇرىلىس ءبولىمىنىڭ باسشىسى ماقسات جۇلقايناروۆ.
باسپانالاردىڭ بوي كوتەرىپ، حالىقتىڭ تۇرمىستىق جاعدايىنىڭ جاقسارۋى تۇرعىندارعا قۋانىش سىيلاۋدا.
«مۇندا كوشىپ كەلگەنىمىزگە 20 جىلعا جۋىقتاپ قالدى. باسپاناعا زار بولىپ جۇرگەن اۋىلداستارىما ارناپ ءبىرىنشى جىل وسىنداي ۇيلەر سالىنىپ جاتىر. وسىنداي باسپاناعا قول جەتكىزە الماي جۇرگەن جەرلەستەرىمىزگە ۇلكەن كومەك بولعالى تۇر»، – دەيدى قابانباي اۋىلىنىڭ تۇرعىنى مۇراتبەك نۇرعاليۇلى.
72 جاستاعى زەينەتكەر جايىلىمدىق جەرگە قىزىلشا ەگىپ جايقالتىپ وتىر
كەزەكتى نىسان – جاناما اۋىلىنداعى «BOLاT GROUP LTD» شارۋا قوجالىعىنىڭ قانت قىزىلشا القابى. بۇگىندە قىزىلشا القابىن سۋارۋدا يننوۆاتسيالىق ءادىس تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنولوگياسى قولدانىلۋدا. قازىرگى ۋاقىتتا ەگىس القابىندا 40 ادام جۇمىس ىستەيدى. بيىلعى جىلى اۋماعى 275 گەكتارعا ءتاتتى ءتۇبىر ەگىپ، ءونىمىن كۇتىپ وتىرعان شارۋا قوجالىعى كەلەسى جىلعا قانت قىزىلشاسىنىڭ القابىن 1000 گا دەيىن ۇلعايتۋدا جوسپارلاعان. ءار گەكتاردان 100 توننا ءونىم الۋدى كوزدەيدى.
«ءبىز بيىل قىزىلشانى ۋاقىتىمەن سەبە الماي قالدىق. ەگەر ۋاقىتىمەن سەپكەندە، ءبىز ءونىمدى ءار گەكتاردان 100 توننا الار ەدىك. بىراق ءبىز ءبىر اي 10 كۇندەي كەشىككەننىڭ سالدارىنان ءار گەكتاردان 60-70 تونناداي ءونىم الىپ قالۋىمىز ءتيىس. سوندا 15-17 مىڭ توننا قىزىلشا وتكىزۋ جوسپاردا بار.
بىلتىر تامىزدان باستاپ قۇجاتىن رەتتەپ، سودان كىرىسىپ، كەلىسىم-شارت جاسادىق. كوپ كەدەرگىلەر بولدى. قاعاز جۇزىندە دە، كەدەندە دە كەدەرگىلەر كوپ بولدى. ءبىز ۇكىمەت تاراپىنان بۇگىنگە دەيىن ءبىر تيىن دا الامادىق. سۋبسيدياعا قۇجاتتار وتكىزىپ قويدى، ەندى بەرەتىن بولار»،- دەدى قوجالىق باسشىسى بولات سيىرباەۆ.
القاپتىڭ باسى-قاسىندا ءجۇرىپ، جايىلىمدىق جەرگە قىزىلشا ەگۋدى قولعا العان قوجالىق باسشىسى - 72 جاستاعى زەينەتكەر بولات سيىرباەۆ. ول 44 جىل اۋىل شارۋاشىلىعىندا جۇمىس ىستەپ، قىزىلشا ءوسىرۋدى ابدەن زەرتتەگەن. سونىمەن قاتار، شارۋاشىلىققا 150 ميلليونداي اقشا جۇمساعان.
«مەن 44 جىل اۋىل شارۋاشىلىعى اينالىستىم. قازىر زەينەتكە شىقتىم، جاسىم 72-دە. قىتايدىڭ تەحنولوگياسىن كورىپ، كورشىمىزدەن ۇيرەنىپ، ەلىمىزگە كىرگىزۋىمىز كەرەك دەدىم. العاشىندا مىندەتتى تۇردە شىعىنعا كەتەسىڭ، بيىل مىنە شىعىندامىز. دەگەنمەن، الداعى ۋاقىتتا ءوز ناتيجەسىن كورسەتەدى. 340 گەكتار جەرگە سۋارمالى تەحنيكامىزدى ورناتتىق. 34 شاقىرىم جەرگە ءبىر جارىم مەتر تەرەڭدىك قازىپ، قۇبىر سالىندى. ونىڭ بەتىن جىرتىپ، داقىل سەۋىپ، شلانگاسىن سالدىق. استىنداعى ترۋبا 25-30 جىلداي شىرىمەيدى. سونىمەن قاتار، جۇمىس كۇشى ۇنەم. 275 گەكتار جەردى قازىر ءتورت ادام قاراپ ءجۇر. سۋدى كەزەگىمەن جىبەرىپ وتىرادى. قىتايدان كەلگەن ماماندار.
مەن بۇل تۋرالى بۇرىننان بىلەمىن. بىراق مۇمكىنشىلىك بولمادى. بيىلدىڭ وزىندە مۇمكىنشىلىك بولماس ەدى. مەن قىتايدىڭ ازاماتتارىنا ءتۇسىندىرىپ، سەندىرىپ، جەردى كورسەتىپ، توپىراعىن تەكسەرىپ، ءاناليزىن الدىرىپ، قورىقپاي كىرىسىڭدەر دەدىم. بۇل مال جايىلاتىن جەر بولاتىن. قازىر جايىلاتىن مال دا جوق.
ەندى ونگەن ءونىمدى اقسۋ قانت زاۋىتىنا اپارماقپىز. دەگەنمەن، الداعى جىلى اۋدانعا ءبىر قانت زاۋىتى كەرەك. ءبىز بۇل جەردى ءالى دە دامىتا تۇسەمىز. الداعى اپتا ينتەرنەت ورناتىپ، بارلىعىن كومپيۋتەرمەن باسقارىپ وتىرامىز »،- دەيدى بولات سيىرباەۆ.
دوستىق اۋىلى - لوگيستيكانىڭ وتانى
پرەسس تۋردىڭ ەكىنشى كۇنى دوستىق بەكەتىندەگى جۇك تيەۋ، ساقتاۋ تەرمينالدارىنىڭ جۇمىسىمەن تانىسۋدان باستالدى. «دوستىقترانستەرمينال» جشس كوپفۋنكتسيونالدى جۇك تيەۋ تەرمينالى تاۋلىگىنە 250 كونتەينەر قابىلدايدى. مۇندا 100 ادام قىزمەت اتقارادى.
«دوستىكترانستەرمينال» ءوز جۇمىسىن 2021 جىلدان بەرى باستاعان. جۇمىستىڭ ەكى كەزەڭى جاسالدى. 25 گەكتار اۋماقتا كونتەينەرلەردى قابىلداۋ، تيەۋ، قايتا جۇكتەۋ الاڭى جاسالعان»، - دەيدى تەرمينالدىڭ باس ينجەنەرى اسحات سۋلەەۆ.
تەرمينال باسشىلىعىنىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي ارنايى اۋىر جۇك كوتەرەتىن الاڭ جالپى ەۋرازيا اۋماعىندا كەمدە كەم. ءىرى تونناجدى كونتەينەرلەردى ريچستاكەر ارنايى جۇك تيەگىش كولىگى ارقىلى كونتەينەرلەردى تەمىر جول ۆاگوندارىنا تيەپ، از ۋاقىت ارالىعىندا ەكسپورتتاۋعا مول مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. الداعى ۋاقىتتا «دوستىق-مويىنتى» تەمىرجول جەلىسى سالىنسا، تەرمينال جۇمىسىنىڭ اۋقىمى ەكى ەسە ارتپاق.
ال «ETT Dostyk» جشس كوپفۋنكتسيونالدى تەمىرجول كولىك-لوگيستيكالىق تەرمينالى – 18 گەكتار، قىزمەت اياسى كەڭ. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل اۋماقتىڭ 10 گەكتارعا جۋىعى جۇك تيەپ الاتىن الاڭ مەن ساقتاۋ ورىندارىنا بەرىلگەن. تەرمينالا 155 ادام قىزمەت ەتەدى.
«تەرمينال جۇمىسىنىڭ وتكەن جىلداعى اۋقىمىن سالىستىرا وتىرىپ، بىزگە قويما سىيىمدىلىعىن ارتتىرۋ ماڭىزدى ەكەنىن تۇسىندىك. قازىرگى ۋاقىتتا 7,7 گەكتار اۋماقتا عانا قويما ورنى قاراستىرىلعان. 6 تەمىرجولدان تۇراتىن 75 ۆاگونعا ارنالعان تەرمينال ستانتسيالىق جولدارعا شىقپاي-اق ۇزىن بازالىق پويىزداردى قابىلداۋعا جانە قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.سونىمەن قاتار تەرمينالدا ۋاقىتشا ساقتاۋ ورنى دا بار»، - دەيدى تەرمينال باسشىسى سەرگەي گورديەنكو.
تەرمينال باسشىلىعى الداعى ۋاقىتتا 3500 كونتەينەر قابىلداۋدى جوسپارلاۋدا. بۇل جوسپار جۇزەگە اسسا ستانسا قىزمەتىنىڭ وندىرىستىك ءورىسى كەڭەيمەك. كونتەينەرلەردى تيەپ الاتىن ارنايى تەحنيكا الىنىپ، جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلماق.
تامىلجىعان تابيعاتىمەن تامساندىرعان الاكولدىڭ كەمشىل تۇستارى دا جوق ەمەس. جاعاسىنا جان تولتىرعان الاكول كولىنىڭ جاعالاۋىندا جارىق جوق. دەگەنمەن، بۇل ولقىلىقتىڭ وڭالار كەزى الىس ەمەس. بۇل تۋرالى الاكول اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ماۋلەن تولەۋجانوۆ ايتىپ بەردى.
«ەنەرگيا جەتىسپەۋ ماسەلەسى بار. وسىدان 5 جىل بۇرىن 120 پانسيونات بولسا، قازىر 310 پانسيونات بار. بارلىعىندا كونديتسيونەر ورناتىلعان. مۇنىڭ بارلىعى ەنەرگيا الادى. سوندىقتان ۇلكەن جوبا دايىن تۇر. ول 12 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. ەنەرگيانى اقتوعايدان الىپ كەلۋ كوزدەلىپ وتىر. الداعى ۋاقىتتا بۇل شەشىلەدى دەپ ۇمىتتەنەمىز. بۇنى وبلىس اكىمى شەشەدى»، دەيدى ماۋلەن تولەۋجانوۆ.
سونداي-اق، ول كول جاعاسىنداعى قوقىس ماسەلەسىنە دە توقتالىپ ءوتتى. اكىم ورىنباسارىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل جاعاعا كەلگەن تۋريستەردىڭ مادەنيەتسىزدىگى. ءوز قوقىستارىن ارنايى ورىندارعا تاستاۋعا ەرىنىپ، جاعاعا شاشىپ كەتەدى ەكەن.
«كول جاعاسىندا مادەنيەت جەتىسپەيدى. ءبىز تەكسەرىس جاسايمىز، باقىلايمىز. ءتىپتى، ايىپپۇل دا سالامىز. بىراق ارنايى ورىندارعا قوقىستارىن تاستاۋعا ەرىنەتىندەر كوپ»،- دەيدى ماۋلەن تولەۋجانوۆ.
دانا نۇرمۇحانبەت
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
