Қазақстанда соңғы жылдардағы ең маңызды геологиялық жаңалықтардың бірі тіркелді. Қарағанды облысының аумағында сирек кездесетін жер металдарына бай, ауқымды әлеуетке ие жаңа алаң анықталып, оған «Жаңа Қазақстан» атауы берілді. Бұл жаңалық елдің минералдық-шикізат әлеуетін жаңа деңгейге көтеруге мүмкіндік береді.
Аталған жаңалық 2022–2024 жылдарға арналған жер қойнауын геологиялық зерделеу жөніндегі мемлекеттік бағдарлама аясында жүзеге асырылды. Геология комитетінің мәліметінше, бұл аумақ әлемдік сұранысы қарқынды өсіп келе жатқан стратегиялық металдарды өндірудің жаңа орталығына айналуы мүмкін.
Барлау жұмыстары Қарағанды облысындағы Күйректікөл учаскесінде жүргізілді. Зерттеуді мердігер ұйым – «Центргеолсъемка» ЖШС жүзеге асырды. Нәтижесінде Дос-1, Дос-2, Дос-3 және Ырғыз деп аталатын төрт перспективалы аймақ анықталып, олардың аумағында сирек металдар мен сирек жер элементтеріне бай тоғыз рудалы дене табылды. Осы учаскелерді қамтитын кең болжамды аумақ «Жаңа Қазақстан» деп аталды.
Мамандардың айтуынша, жалпы көлемі 134,6 шаршы шақырымды құрайтын ірі геохимиялық ореолдардың анықталуы бұл аумақтың өнеркәсіптік тұрғыда игерілу әлеуеті жоғары екенін көрсетеді. Сарапшылардың пікірінше, бұл Қазақстандағы алғашқы толыққанды сирек жер металдары кен орындарының біріне айналуы мүмкін.
Орталық Қазақстан өңіраралық геология департаменті – «Центрказнедра» басшысының орынбасары Асылхан Жүнісов бұл жаңалықтың маңыздылығын ерекше атап өтті. Оның айтуынша, тәуелсіздік жылдарында сирек кездесетін жер металдары бойынша мұндай ірі көрініс алғаш рет тіркеліп отыр. Жекелеген элементтер бойынша болжамды ресурстар ондаған миллион тоннаға жетуі мүмкін, алайда әзірге олар ресми қор санатына енгізілген жоқ.
Барлау жұмыстары 300 метрге дейінгі тереңдікте жүргізілді. Алдын ала зертханалық талдаулар электроникада, аккумулятор өндірісінде және «жасыл» энергетика саласында кеңінен қолданылатын лантан және басқа да сирек жер элементтерінің жоғары мөлшерін көрсетті.
Қазақстан Республикасының Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі бұл учаскеге геологиялық барлау жүргізу лицензиясы «Таукен-Самұрық» АҚ-ға берілгенін хабарлады. Алдағы алты жыл ішінде кешенді геологиялық барлау жұмыстары жүргізіліп, бұрғылау, зертханалық зерттеулер және қорларды есептеу жоспарланып отыр.
Қорлар расталған жағдайда ғана жобаның экономикалық тиімділігі бағаланып, инфрақұрылым салу және сирек жер металдарын өңдейтін өндірістерді дамыту мәселелері қаралатын болады. Сонымен қатар министрлік ірі халықаралық серіктестерді тарту мүмкіндігін де зерттеп отыр.
«Жаңа Қазақстан» кен алаңының ашылуы елде сирек жер металдарына негізделген толыққанды өнеркәсіптік кластер қалыптастыруға жол ашуы мүмкін. Бұл өз кезегінде Қазақстанның жаһандық нарықтағы стратегиялық орнын нығайтып, жоғары технологиялы және «жасыл» экономика салаларындағы тәуелсіздігін арттыруға ықпал етеді.
