Зерттеуге сәйкес, Қазақстан халқының жасы ұлғайып келеді: елдегі қарт адамдардың үлесі 11% - ға жетті, деп хабарлайды "Адырна" ұлттық порталы.
2021 жылдың өзінде ҚР халқының саны 19 млн-нан асты.
Сонымен, 2020 жылы өмір сүру ұзақтығы 71,37 жасты құрады, он жыл бұрын ол 68,45 жас, ал 2000 жылы - 65,5 жасты құрады. Бұл жерде сәбилер мен балалар өлімін, тағы басқа жайттарды ескеру керек. Зейнетке шыққаннан кейінгі өмір сүру ұзақтығы ерлер үшін 80 жас, әйелдер үшін 82 жас.
Биыл Қазақстан Республикасының халқы 19 миллионнан асты. Бұл орайда халық санының өсуі бала туу мен өмір сүру ұзақтығының ұлғаюына байланысты екенін атап өткен жөн. 2020 жылы өмір сүру ұзақтығы 71,37 жас болды, он жыл бұрын ол 68,45 жас, ал 2000 жылы 65,5 жас болды.
Осылайша, Қазақстанда халықтың қартаюы байқалады. Егер 2010 жылы зейнет жасындағы халықтың үлесі 9,9 % болса, 2020 жылы - 11 %.
Еңбекке қабілетті жастағы азаматтардың үлесі керісінше 2010 жылғы 64 пайыздан 2020 жылы 58,3 пайызға дейін төмендеді. Ж. Боже-Гарнье-Э. Россеттің демографиялық қартаю деңгейі бойынша Қазақстан "қартаю алдында" тұр.
Сонымен қатар, еңбекке қабілетті адамға демографиялық жүктеме де өсіп жатыр. Мәселен, Қазақстан Республикасында еңбекке қабілетті 1000 азаматқа еңбекке қабілетті жастан кіші және үлкен 692 адамнан келеді (бір жыл бұрын - 687, ал он жыл бұрын - 555 адам болды.
Дәл осындай жағдай бүкіл әлемде байқалады. БҰҰ болжамы бойынша, іс жүзінде әлемнің барлық елі қартаю процесіне тап болады.
Халық қартаюымен, сәйкесінше еңбекке қабілетті тұрғындарға жүктеменің ұлғаюымен зейнетақы төлеудің жинақталатын жүйесіне көшуіне байланысты әлемдік тенденциялар байқалады.
Қазақстан 1998 жылдан бастап біртіндеп төленетін зейнетақы жүйесінен жинақтаушы зейнетақы жүйесіне көшуді бастады.
Зейнетақы жүйесі - бұл зейнеткерлерге төлем жұмысшылардың ағымдағы табысы есебінен жүзеге асырылатын жүйе. Қаржыландырылатын жүйе қарттарға төлемге жұмсалмайтын жарналарды төлейді, ол жинақталып, инвестицияланып, инвестициядан алынған табыстармен бірге кейін оны жинаған адамдарды зейнетақымен қамтамасыз етуге жұмсалады.
Зейнетақы мөлшерінің зейнетақы жарналарының мөлшеріне қатаң тәуелділігі арқылы жұмысшылар тарапынан қартайғанда, материалдық қамтамасыз етілуіне жауапкершіліктері күшейіп, табысын заңды түрде рәсімдегісі келеді.
Жинақтаушы және таратушы зейнетақы жүйелерінің арасындағы айырмашылық инфографикада көрсетілген.
ҚР көпдеңгейлі зейнетақы жүйесінің жинақтаушы құрамдауышы бюджетке түсетін жүктемені азайтуға, сондай-ақ болашақта зейнетақы мөлшерін ұлғайтуға ықпал етеді.
2021 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша ҚР азаматтарының зейнетақы жинақтары 12,9 трлн теңгені құрады - өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 6% - ға артық.
"Адырна" ұлттық порталы
