«Адырна» ұлттық порталының кезекті сұхбаты «Солтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің ішкі саясат басқармасы» КММ «Қоғамдық келісім» КММ басшысының орынбасары Мария Татаренкомен болды.
- Халық тұтастай Қазақстан халқы ассамблеясының не екенін біледі. Ал ассамблеяның қызметтері туралы бейхабар көрінеді. Жалпы сіздің филиал немен айналысады?
- Қазақстан халқының өңірлік ассамблеялары филиалдар болып табылмайды. Қазақстан халқы Ассамблеясы - қызметі түрлі этностардың мәдениетін, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын сақтау арқылы елдегі этносаралық келісімді нығайтуға бағытталған бірегей институт.
Қазақстан халқы Ассамблеясы барлық этностарды ортақ шаңырақ астына біріктіре отырып, 26 жылдан бері жұмыс істеп келеді. Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметі негізінен Қазақстанның барлық халқы арасында түрлі этностардың мәдениетін, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын сақтауға және танымал етуге бағытталған. Ассамблеяда Қазақстан халқының бай әлемін ашатын іс-шаралар өткізіледі.
Этносаралық келісім идеясын, сондай-ақ ҚХА қызметін танымал ету мақсатында Қазақстан халқы Ассамблеясының сайты жұмыс істейді, облыс әкімдіктерінің сайттарында өңірлік ҚХА-ның ақпараттық блоктары тұрақты негізде жүргізіледі. Бұдан басқа, әрбір өңірлік Ассамблеяның әлеуметтік желілерде негізгі іс-шаралар, баспасөз хабарламалары, өтіп жатқан іс-шаралар мен өңірлер бойынша да, жалпы ел туралы да маңызды оқиғалар көрсетілетін өз ресми парақшалары бар. Тұрақты негізде ҚХА іс-шаралары теледидарда, баспа және электрондық БАҚ-та жарияланады. Жоғарыда айтылған фактілерді ескере отырып, Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметі туралы халықтың басым көпшілігі біледі деп айтуға болады.
- Мақсаттарыңыз қандай? Тұтастай Қазақстан халқы ассамблеясының алға қойған мақсаты қандай?
- Қазақстан халқы Ассамблеясының мақсаты - ел аумағында тұратын этностардың бай әрі бірегей мәдениетін сақтау және дәріптеу негізінде этносаралық келісім мен жалпыұлттық бірлікті нығайту болып табылады.
ҚХА, «Қоғамдық келісім» ұйымы қызметінің негізгі бағыты этномәдени бірлестіктерді қолдау болып табылады: мәдени-бұқаралық іс-шаралар өткізу, ақпараттық қолдау, этномәдени бірлестіктерді дамыту.
Этномәдени бірлестіктер өздерінің іс-шараларынан басқа Қазақстан халқы Ассамблеясының іс-шараларына тұрақты негізде қатысады. СҚО ҚХА үшін дәстүрлі іс-шаралар: Алғыс айту күніне арналған «Қазақ халқына мың алғыс», Ассамблея аруы, «Қош келдің, әз Наурыз!», Қазақстан халқының бірлігі күніне арналған «Бірлігіміз жарасқан» фестивалі, саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні, Астана күнін мерекелеуге арналған қазақ мәдениетінің фестивалі, Қазақстан Республикасының Конституциясы күніне арналған «Салт-Дәстүр» этномарафоны және т.б.
Бұдан басқа этномәдени бірлестіктер маңызды жобаларды іске асыруға қатысады. Достық үйінің базасында «Қазақтану» мектебі, мемлекеттік тілді оқыту бойынша «Мәміле» пікірталас клубы, «3Д-еріктілер жобасы», «Берекелі шаңырақ» жобасы, айтулы күндерге арналған жоба (ҚР Тәуелсіздігінің 30 жылдығы, Жамбыл Жабаевтың 175 жылдығы, Олжас Сүлейменовтың 85 жылдығы, Ыбырай Алтынсариннің 180 жылдығы, Әлихан Бөкейхановтың 155 жылдығы, Иван Шуховтың 115 жылдығы, Жамбыл Жабаевтың 175 жылдығы, Ыбырай Алтынсариннің 180 жылдығы, Абылайдың Әбілмансұрдың (310 жылдығы), Шекарасыз ас үй «этно-фьюжн» марафоны, Қазақстан халқы Ассамблеясының «Бір ел-бір тағдыр» тұрақтылығын арттыру жобасы және т.б.
- «Ассамблеяның басты ерекшеліктерінің бірі этностық топ өкілдері мүдделерін жоғары заң шығару органында – ел Парламентінде білдіру болып табылады». Басқа қандай ерекшеліктеріңіз бар?
- Негізінен, «этникалық топтар», «ұлттық азшылықтар», «диаспоралар» терминдері Қазақстан Республикасында қолданылмайды. Өйткені барлық этнос өкілдері Қазақстан халқы болып табылады. Мұны Қазақстан халықтары Ассамблеясы атауының Қазақстан халқы Ассамблеясына өзгеруі, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Конституциясының кіріспесі дәлелдейді.
Парламенттегі этностардың мүдделерін білдіру шын мәнінде маңызды ерекшелік болып табылады. Бұдан басқа, Қазақстан Республикасында Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы Заң қабылданды және жұмыс істейді, әрбір өңірлік ассамблеяның өз ережесі бар, ол ҚХА қызметін заңды түрде қолдайды.
Қазақстанның этностары бейбітшілік пен келісімде өмір сүреді. Бұл біздің қоғамның басты ерекшелігі емес пе? Халықаралық ұйымдар Қазақстан халқы Ассамблеясының және бүкіл қазақстандық қоғамның тәжірибесін этносаралық келісім мен жалпыұлттық бірліктің бірегей үлгісі ретінде зерделейді.
Қазір Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Қ.Тоқаев, ал бұрын Елбасы Н.Ә.Назарбаев басқарған Ассамблеяның мәртебесі жоғары екені сөзсіз. Бұл институт - этномәдени бірлестіктердің төрағалары өз этностарының толыққанды өкілдері бола отырып, этносаралық келісім саласындағы мемлекеттік аса маңызды міндеттерді іске асыруда қуатты қолдау болып табылатын мемлекеттің тірегі.
Бүгінгі таңда Солтүстік Қазақстан облысында 21 аккредиттелген этномәдени бірлестік бар, ал облыс аудандарында 187 этномәдени орталық бар, олар өздерінің маңызды миссиясын – дәстүрлер мен мәдениетті сақтау, этносаралық келісімді нығайту болып табылады. Қазақстан халқының көпмәдениетті әртүрлілігі әртүрлі этностардың даналығын, олардың бірегей руханилығын түсінуге, салт-дәстүрлермен танысуға мүмкіндік береді. Бұл Қазақстан халқы Ассамблеясының басты ерекшелігі болып табылады.
- Қазақстан халқы ассамблеясының 1995 жылы құрылғанын білеміз. Қазір 2021 жыл. 26 жылда не өзгерді?
- 1995 жылы құрылған Қазақстан халқы Ассамблеясы этномәдени бірлестіктерді қамтитын қоғамдық институт болды. Бүгінгі таңда Ассамблея этномәдени бірлестіктерден басқа барлық азаматтық қоғам өкілдерімен байланысты қамтамасыз ететін құрылымдық бөлімшелерді қамтитын қуатты құрылымға ие. Мұндай құрылымдарға: аналар кеңесі, қоғамдық келісім Кеңесі, Ғылыми-сараптамалық топ, журналистер клубы, қайырымдылық жасаушылар клубы, кәсіпкерлер қауымдастығы, «Мәміле» пікірталас клубы, ақсақалдар кеңесі, «Жаңғыру жолы» республикалық жастар қозғалысы және оның өңірлердегі филиалдары, еріктілер қозғалысы орталығы, медиация орталығы, «Айбын» әскери-патриоттық клубы, «Алтын жас» белсенді ұзақ өмір сүру орталығы жатады.
2014 жылы құрылған «Қоғамдық келісім» КММ этномәдени бірлестіктер мен құрылымдық бөлімшелердің қызметіне қолдау көрсетеді және бақылау функциясын қамтамасыз етеді.
ҚХА жұмыс істеген жылдар ішінде іс-шаралар деңгейі әлдеқайда жоғары болды, іс-шаралар руханиятпен қаныққан, қазақстандық қоғамда адамгершілік құндылықтарды тәрбиелеуде. Ассамблеяның басты мақсаттарын көздейтін әрбір жоба, акция немесе іс-шара жоғары идеологиялық мазмұнға ие.
Ассамблея жұмыс істеген жылдар ішінде этномәдени бірлестіктердің саны айтарлықтай өсті. Бүгінгі таңда Қазақстан халқы Ассамблеясы конституциялық мәртебеге ие, оны Қазақстан Республикасының Президенті басқарады, ал халықтың еркі Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің 9 депутатының қызметімен нығайтылады.
- Жұмыстарыңызға коронавирус пандемиясына байланысты енгізілген карантин қалай әсер етті? Онлайн жұмыс туралы айтып өтсеңіз.
- Карантиндік шаралар онлайн-жарияланым түріне ие болған Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмыс форматын өзгертті. Ақпараттық технологиялар мен әлеуметтік желілерді танымал ету ғасырында бұл формат одан да өзекті және ақпараттандырылды. Онлайн-форматтың арқасында Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметіне қызығушылық танытатын адамдар саны айтарлықтай өсті.
2020 жыл қазақстандықтар үшін ерекше жыл. Ол егемен Қазақстанның қалыптасуы мен дамуында үлкен рөл атқарған маңызды тарихи оқиғалар мен тұлғаларға арналған түрлі мерейтойлық даталарға толы.
2020 жылы Қазақстан халқы Ассамблеясы өзінің 25 жылдық мерейтойын атап өтті. Ұйым үшін 25 жыл - бұл жетілу мен дәйектіліктің, негізгі мақсаттар мен міндеттердің аяқталуының көрсеткіші. Бірақ алда одан да ауқымды жобалар, жұмыстың бірегей бағыттары күтілуде.
Бүгінгі таңда Қазақстан халқы Ассамблеясы жұмыстың түрлі бағыттарын қамтитын тұтас жүйе болып табылады.
Қазақстан аумағында төтенше жағдайдың енгізілуіне байланысты Солтүстік Қазақстан облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмыс форматы өзгерді. Әрине, бұған дейін де әлеуметтік желілерде, интернет-платформаларда белсенді жұмыс жүргізілді. Бірақ бүгінде бұл уақыт пен жағдайдың талабы.
Коронавирустық пандемияның таралуы жағдайында жүзеге асырылып жатқан негізгі бағыттардың бірі волонтерлік қызмет болды.
2 сәуірде облыс әкімінің өкімі бойынша Петропавл қаласының Достық үйі базасында 65 және одан жоғары жастағы өзін-өзі оқшаулаған азаматтарға, сондай-ақ мүгедектерге көмек көрсетуге бағытталған Ассамблеяның облыстық волонтерлер штабы ұйымдастырылды.
Штаб базасында «Қоғамдық келісім» КММ және облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығының қызметкерлерінен кезекшілік ұйымдастырылды, олар диспетчерлер, психологтар, кеңесшілер ретінде жұмыс істейді.
Штабта 52 волонтер болды, оның ішінде: 2 – ЭЦҚ алуға көмек көрсету бойынша мектептерде, 3 – рецепт бойынша дәрі – дәрмектерді жеткізуде, 4 – азық-түлікті өлшеп-орауда, 23-қадамдық қолжетімділікте қызмет көрсетуде, 20-азық-түлікті жеткізуде. Пайдалануда кезекпен жұмыс істеген 15-ке жуық автомобиль бар.
Штаб жұмысының үш аптасында 500-ден астам өтініш орындалды. Оларға тұрғындардың әртүрлі өтініштері жатады: азық-түлік, бірінші кезекте қажетті заттарды, дәрі-дәрмектерді сатып алу және жеткізу; Коммуналдық қызметтерге ақы төлеуге көмек көрсету; ауыз су жеткізу; қоқыс шығару; үйге көмек көрсету және т.б. сонымен қатар, еріктілер психологиялық көмек көрсетуге тырысады, өйткені жалғыз тұратын зейнеткерлер бір-біріне қиын жағдайға тап болған кезде, оларды қолдау өте маңызды. Күн сайын 20-30 өтінім орындалады. АӘК алу, зейнетақы және басқа да жәрдемақыларды төлеу және алу мәселелері бойынша 2000-ға жуық кеңес берілді.
Бұдан басқа, штаб базасында аз қамтылған, көп балалы отбасыларды, өмірлік қиын жағдайға тап болған адамдарды жазу жүргізілді. Қайырымдылық жасаушылар мен демеушілердің көмегімен оларға көмек көрсетіледі. Бүгінгі таңда мұндай адамдардың саны іс жүзінде 100 адамға жетті, ал көрсетілген көмек сомасы 1 миллион теңгеге жақын. Этномәдени бірлестіктердің төрағалары еріктілердің облыстық штабының жұмысына барынша көмек көрсетуге тырысады.
Демеушілердің арқасында автомобильдерде жұмыс істейтін еріктілер үшін ГЗС толтыру мүмкіндігі берілді.
Бұдан басқа, Қазақстан Республикасы аумағында төтенше жағдай енгізілгеннен бастап облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы онлайн-форматта жұмысқа көшті. Әлеуметтік желілерде онлайн-акциялар мен жобалар іске қосылды, оларға Солтүстік Қазақстан облысының және Қазақстан Республикасының басқа да өңірлерінің тұрғындары қатысады. Мәселен, облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы онлайн форматта ұйымдастырған жобалардың қатарына мыналар кірді:
- «Біргеміз» - төтенше жағдай кезінде қайырымдылық және волонтерлік қызметті іске асыруға бағытталған іс-шаралар кешені.
- «Мәміле – онлайн» - әлеуметтік желілерде мемлекеттік тілді үйренуге бағытталған жоба. Ол келесі түрде жүзеге асырылады: әлеуметтік желілерде (Instagram, Facebook) әр жұмада әртүрлі тақырыптарға арналған сабақтар жарияланады. Қазіргі уақытта «Амандасу» («сәлемдесу»), «Көктем келді» («Пришла весна»), «Отбасы. Туыстар» («Отбасы. Туыстар»), «Үндестік заңы» («Закон сингармонизма»). Келесі сабақ Қазақстан халқының бірлігі күнін мерекелеуге арналады. Сонымен қатар, мамыр айында Отан қорғаушылар күніне, Ұлы Отан соғысындағы Жеңіс күніне арналған сабақтар өткізу жоспарлануда.
Әр сабаққа бір хабарлама сәйкес келеді, оның каруселінде сабақтың тақырыбы, жаңа тақырыпты түсіндіру, ілеспе тапсырмалар жарияланады. Онлайн-курс тыңдаушылары тапсырмаларды өз бетінше орындайды. Сонымен қатар, әр сабақтың соңында үй тапсырмасы беріледі, оған жауаптар тыңдаушылар түсініктемелерде жарияланады.
Қазіргі уақытта мұндай сабақтар тек танымал бола бастады, бірақ тапсырмаларға қуана жауап беретін тұрақты жазылушылар бар.
- Этносаяси сөздік-мақсаты халықты этносаралық саладағы негізгі терминдер мен ұғымдармен таныстыру болып табылатын онлайн-жоба. Этносаралық сала көп қырлы және қызықты. Бұл жобамен Ассамблея қызметкерлері жазылушыларға белгілі бір терминдерді күнделікті өмірде қолдану ерекшеліктерін түсіндіргісі келеді. Айдар тұрақты болып табылады және карантиндік шараларды алып тастағаннан кейін де жұмыс істейтін болады.
- «Этнокухня» -онлайн жобасы, оның барысында жазылушылар Қазақстан аумағында тұратын түрлі этностардың ұлттық тағамдарымен таныса алады.
Түрлі этномәдени бірлестіктердің өкілдері халықты өздерінің ұлттық тағамдарын дайындау ерекшеліктерімен таныстырады.
Солтүстік Қазақстан облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясының әлеуметтік желілерінде, СҚО ҚХА интернет-порталында, сондай-ақ Қазақстан халқы Ассамблеясының республикалық платвормасында Қазақстан халқы Ассамблеясының 25 жылдығына арналған мақалалар мен бейнероликтер жарияланады. Сондай-ақ, СҚО ҚХА этномәдени бірлестіктер төрағаларымен сұхбат форматында өтетін «этностар еліне саяхат» жобасын іске қосты. Бұл жарияланымдар Қазақстан халқы Ассамблеясының республикалық сайтында жарияланады.
Сонымен қатар, 2019-2020 оқу жылдары Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің «Қазақстан халқы Ассамблеясы» кафедрасының меңгерушісі М.Қозыбаева «этностардың мәдениет күндері» жобасын жүзеге асырды. Төтенше жағдай енгізілгенге дейін этномәдени бірлестіктердің өкілдері облыстық ҚХА, «Қоғамдық келісім» КММ, ҚХА кафедрасының қолдауымен СҚМУ базасында сәндік-қолданбалы өнер, ұлттық тағамдар көрмесін, сондай-ақ түрлі этностардың халық шығармашылығының демонстрациясын ұйымдастырды.М. Қозыбаева. Сонымен қатар, ЭКО мүшелері дәріс оқыды. Онда ел мен облыс аумағында өз этностарының пайда болу тарихы, этномәдени орталықтардың қызметі туралы айтылды. Қазіргі уақытта бұл жоба «онлайн-форматқа» ие болды. Осындай форматта «Коперник» Солтүстік Қазақстан облыстық поляк мәдени орталығы қоғамдық бірлестігінің өкілдері қатысты.
Қазақстан халқының бірлігі күнін мерекелеу аясында СҚО ҚХА өкілдері челленджге қатысты, онда этномәдени бірлестіктердің мүшелері барлық азаматтарды мерекемен құттықтайды.
- Әңгімеңізге рахмет!
Сұхбаттасқан: Ақмарал БЕРЕКЕТ,
«Адырна» ұлттық порталы
