Діни фанатизмнің қазіргі қоғамдағы рөлі

2632
Adyrna.kz Telegram

Діни фанатизм қандай жағдайда да болмасын барша адамзат үшін өте қатерлі дерт болып есептеледі. Фанатизмнің қауіптілігінің бірі – өзімдікі ғана дұрыс, басқалардыкі бұрыс деп санайтындығында ғана емес, өзгелерге деген жеккөрінішінде және басқа көзқарастағыларға төзімсіздікпен қарауында болып табылады.

Ал фанатизм мен терроризм арасы бір-бірінен қашық емес. Діни фанаттар-бұл бір нәрсеге соқыр сенетін белгілі бір ағымдардың жақтаушылары. Атап айтқанда: адам өзінің әділдігіне немесе оны осы жолға бағыттайтын көшбасшының дұрыстығына ғана сенімді. Себебі ешқандай деструктивті ұйым көшбасшысыз жасай алмайды. Біріншіден, фанатик өзінің сыни ойлаудан айырылғанын анықтайды, өйткені ол түсінбейді, алынған ақпаратқа сыни көзқараспен қарамайды, бірақ шындықты тек біреуінде көріп, оны толығымен сіңіреді. Басқаша ойлайтындардың бәрі оған жаулар. Діни секталарға кірген адамдар әрдайым сол жерде қолдау, өзара түсіністік іздейді, өйткені олар отбасында осының бәрін ала алмады. Бұл проблема бала кезінен келеді, сондықтан біз балаларымызбен әртүрлі тақырыптар бойынша көбірек сөйлесуіміз керек.

Діни фанаттар топтарының мүшелері тәуелді тұлғалар болып табылады, олардың өмірі үшін жауапкершілікті өз мойнына алмайды және күшті көшбасшы басқаратын топта ғана сенімді сезінеді. Олар өздерінің жеке басын жоғалтқан сайын, құдіретті сезіну үшін көшбасшымен және топпен сәйкестендіруді қажет етеді. Мұндай адамдар жаппай тренингтер өткізетін психологиялық көшбасшының құрбанына айналуы мүмкін. Фанатизм – ол қандай да бір құндылықтарды, тіпті, этикалық, адамгершілік, діни мұраттарды болсын, Құдайды тану мен сүюден бөлек қарап, жеке мақсат етіп алғанда болатын құбылыс. Діни төзімсіздік, ең алдымен, оған бейім адам өзінің дұрыстығына ғана сенімді бола отырып, басқаларды ести алмайтындығында көрінеді. Ол, әдетте, өзінің агрессиясын нақты "қате" адамдарға Төгеді.

    Діни фанатизм мәдениетті, дінді, құндылықтар жүйесін жоюға бағытталған. Көбінесе діни фанатизм-бұл жасөспірім ауруы. Жасөспірім кезінде адам бұрынғы пұттар мен биліктерден бас тарта бастайды. Енді ата-аналар да, мұғалімдер де оның рухани және моральдық ұмтылыстарын қанағаттандырмайды. Олар өздерін топтың бір бөлігі ретінде сезінуі керек бол бастайды. Діни фанатизм-бұл адастыру, ақылсыздық, басқаларды есту және түсіну қабілетсіздігі арқылы қайғы мен қасіретті тудыратын ауру. Олар бұл ауруды әр адамда белгілі бір дәрежеде дамыған адамның құмарлықтары арқылы жұқтырады.Сондықтан өзіңізді құмарлыққа баулу, олармен күресу, қатал өзін - өзі сынға алу-бұл өзіңізді діни фанатизмнен қорғаудың тәсілі. Діни экстремизм мен терроризм – мәдениет пен өркениеттің құлдырауына әкеп соғады. Бүгінгі экстремизм мен терроризм діни фанатизмнен туындап отырғаны белгілі. Діни фанат – мемлекеттік саясатқа, жалпы зайырлы қоғамдық пікірге іргелі түрде қарсы келіп отырады. Сонымен қатар, ұлттық құндылықтарды түбегейлі мойындамайды, тіпті қарсы шығып, «жойып» жіберуге де дайын тұрады. Қазіргі уақытта діни фанатизмнің мысалдарын барлық жаппай діндерден табуға болады. Көптеген жылдар бойы ондаған елдер дүр сілкіндірген террористік актілердің көптігіне байланысты ең агрессивті діннің бейнесі мұсылмандыққа ие болды.

Діни фанаттың өзі үшін ешқандай қызығушылық тудырмайды. Діни фанатизм адамды адам ретінде нашарлатады. Діни фанатиктерді басқару оңай. Діни фанатизм неғұрлым күшті болса, адам не болып жатқанын көбірек тартады. Кейбір бейтаныс энергия оны толтыра бастайды. Бұл таңғаларлық жағдайда ол өзін өшіреді, барлығымен бірге шын жүректен қуанады, қайғырады, ғажайыпты күтеді. Діни фанатизмгe бoй алдырған азаматтардың көзқараcы мeмлeкeттің мүддecінe, ұлттық cана-ceзімгe қарама-қайшы кeлeді. Oлар өз өмірлeрінeн патриотизмді, cаяcи бeлceнділікті ыcырып, деструктивті діни идеяларды нeгізгі құндылыққа айналдырады. Фанаттың мақcаты айналасындағы қоршаған oртаны өзінің утoпиялық идeалдарына нeгіздeп, өзгeрту.

Діни ағымдардағы cананы бақылау әдіcтeрі діни фанат тұлғаcын өcіріп шығаратын алғышарт бoлып табылады. Өйткeні адам балаcы өміргe бeйімдeлe баcтаған cәтіндe бірдeн фанат бoлып кeтпeйді. Oның ұраншыл, төзімcіз ceнуші бoлып кeтуінe харизматикалық лидeрлeрдің жалынды cөздeрі, oлардың бeргeн бағыт-бағдары, кітаптары т.б. әсер етеді Діни фанатизмге еліккен жандардың бойында психологиялық жағынан өзгешіліктер болады. Нақтырақ айтқанда ол тұлғаларға мінeз акцeнтуацияcы құбылысы тән. Мінeз акцeнтуацияcы дeгeніміз – адам бoйындағы мінeз-құлықтың қандай да бір cипатының баcым түрдe көрініc бeруі жәнe бeлгілі бір адамның даралық eрeкшeлігі рeтіндe байқалуы.

                        Дильназ ЕСЖАН,

  “Дінтанумамандығының 3-курс студенті,

әл-Фараби атындағы ҚазҰУ;

                            Ғылыми жетекші: Мұқан Н.,

PhD доктор, аға оқытушы,

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ 

 

                                                    

Пікірлер