Төлен Тоқтасынов 2000 жылдың қыркүйегінде Қазақстан Республикасы Парламентінің төменгі палатасы – Мәжілістің депутаты болды. Біз онымен Серікболсын Әбділдаұлы Әбділдиннің депутаттық кабинетінде 2001 жылы 2 қарашада танысқанбыз. Жылдам, өткір көрқарас, қатты, қайратты шаш.
Төлен Тоқтасынов – қазақстандық парламентаризм тарихындағы аты аңызға айналған тұлға. 2001 жылы күзде Мәжілістің жалпы отырысында ол Назарбаевқа күйеу баласы Рахат Әлиев дайындап жатқан мемлекеттік төңкеріс туралы президент депутаттық сауал жолдады.
Серікболсын Әбділдин кейінгі сұхбаттарының бірінде сол күндердің оқиғаларын былайша баяндап берген:
- Үкіметтегілердің көбі Рахат Әлиевтің ел президентіне әрқашан қарсы болғанын білді, бірақ олар үндемегенді жөн көрді. Сабыр шөлмегі 2001 жылдың күзінің басында таусылды. Біз Мұхтар Әблязов, Ғалымжан Жақиянов, Алтынбек Сәрсенбаевпен бірге Рахат Әлиевтің елдегі төңкеріс жасауға қатысқанын нақты деректерге сүйене отырып дәлелдедік. 2001 жылы 10 қазанда Төлен Тоқтасынов парламенттің жалпы отырысында президентке Әлиевке қатысты өтініш білдірді. Төлен Қазақстанның Австриядағы бұрынғы елшісіне тиесілі «Aзиопa» сайтынан алынған дәйексөздерді мысал ретінде келтіріп, Рахат Әлиевке қарсы барлық уәждерін айтты. Бұл мені де, отырған депутаттарды таңғалдырды. Тіпті сол парламент отырысының стенограммасында Тоқтасыновтың өтініші оқылғаннан кейін залда өлі тыныштық орнады деп жазылған. Айтпақшы, содан кейін ол «камикадзе» деген лақап атқа ие болды. Бірнеше минуттан кейін кейбір депутаттар (бұл алдын ала дайындалған Рахат Әлиевтің адамдары) Тоқтасыновтың сөзін орынсыз сынай бастады. Шыдай алмай, мен сөз алдым. "Неге қарсы екендеріңізді түсінбедім? ДВК сіздерге не ұнамайды? деп олардан сұрадым. «Жас түркілер» мен «Киндер сюрприздер» сендер айтқандай, парламент, тәуелсіз судьялар, тәуелсіз БАҚ және сайланған әкімдердің өкілеттіктерін кеңейтуді талап етеді. Бірнеше жылдан бері парламент қабырғасында дәл осындай нәтижеге қол жеткізуге тырысқан жоқсыңдар ма?». Менен кейін басқа депутат сөйлеген жоқ. Одан кейін не болғанын өздеріңіз білесіздер.
«Қазақстанның демократиялық таңдауы» (ҚДТ) қозғалысы 2001 жылы қарашада құрылғаны белгілі. «Иә, менің әріптестерімнің, соның ішінде менің де президент Нұрсұлтан Назарбаевқа үмітіміз болды. Біз бұл кезеңде шынымен романтизмге толы едік. «Біз айтқандардың барлығын тез арада жүзеге асыруға болады және кейіннен Нұрсұлтан Назарбаев тарапынан мұндай қатал шара болмайды деп ойладық», - деді. Әттең...
Депутаттары Әбділдин, Тоқтасынов, Әлібаевтар болған Мәжілістің екінші шақырылымының ғұмыры қысқа болып шықты. Ол 2004 жылдың қараша айының басында таратылды.
Серікбай Әлібаев тағы бір эпизодты айтып берді. Бұл Ғалымжан Жақиянов Құсмұрын түрмесінде отырған кезде болған. Биліктің оның өміріне қастандық жасап жатқанын білген Төлен Әлібаевқа телефон соқты (өлтіруші-киллер Құсмұрынға басқа өңірден баруы керек еді). Біз Астанадан шұғыл шықтық.
Таңертең екі депутат та түрмеде болдық. Әлібаевтың айтуы бойынша, Төлен түрме бастығының жағасынан ала жаздап: «Ғалымжанның басынан бір тал шаш түссе басыңмен жауап бересің, мына жерде отырмайсың»,–деді. Бұл Тоқтасыновтың «камикадзе» болғаны.
Оны тұлға ретінде сипаттайтын бір оқиға есімде. Бұл тура 15 жыл бұрын болды. 2006 жылдың қазан айында пәтерімді бітіріп, біраз ойланып, «Қарағандыдан заттарымды әлі көшірген жоқпын, кеңсеңізден бір-екі орындық, үстел және компьютерді біраз уақытқа ала тұрсам бола ма?» деп Төлен Мұхамедиұлына телефон соқтым. Оның: «Жұмабике, ұялмайсың ба?»— деген жауабынан жүрегім зу ете қалды. Менің басыма неше түрлі ойлар келе бастады. Ол сөзін жалғастырды: “Менен рұқсат сұрағаның үшін ұялуың керек. Мен сені өз әпкемдей көремін. Сен керек заттарыңның бәрін ала бер! Ешқандай уақытша емес”.
Мен кеңседен тек қажет нәрсені алып шықтым, содан кейін бір шағын кеңсе үстелінен басқасының бәрін қайтардым. Ол үстел әлі менің балконымда тұр.
