Қазақстан тарихындағы маңызды кезеңдердің бірі – Алаш қозғалысы туралы архив құжаттарының көптен күткен жинағы жарыққа шықты. Жаңа басылым «Алашорда ісі. 1920-1940 жылдар. Құжаттар мен материалдар» деп аталады және ол 12 томнан тұрады. Бұл жинақ, негізінен, саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссияның жұмысы аясында жиналған бірегей архив құжаттарынан құралған.
Құжаттар еліміздің тарихын зерттеу үшін маңызды жаңа мәліметтер мен деректерді ұсынады. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі Ерлан Қарин өзінің желідегі парақшасында бұл басылымның маңыздылығын атап өтті.
"Бұл – «Алашорда ісі. 1920-1940 жылдар. Құжаттар мен материалдар» деп аталатын 12 томдық архив құжаттары.
Жинаққа 3 мыңнан астам архивтік құжат енген. Бұл құжаттар бұрынғы кеңестік дәуірдің құпиялы материалдарынан алынған және партиялық-мемлекеттік құрылымдар мен арнайы мемлекеттік архивтерде сақталған. Алаш қозғалысының жетекшілері – Әлихан Бөкейхан, Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатов, Халел Досмұхамедов және басқа да қайраткерлердің өмірі мен қызметі туралы бұрын белгісіз болған маңызды мәліметтер бар.
Бұл жинақтың басты ерекшелігі – ол саяси қуғын-сүргіннің құрбандарын ақтау жұмысы аясында жиналған материалдардан тұрады. Мемлекеттік комиссияның 2020-2023 жылдардағы жұмысына 425 ғалым қатысқан, оның ішінде 260 аймақтық зерттеуші де жұмыс істеген. Бұл уақытта 60 мемлекеттік және ведомстволық архивтерден 700 мыңға жуық іс жиналып, 2.6 миллион құжаттың құпиялығы алынып тасталған. Нәтижесінде, саяси қуғын-сүргін құрбаны болған 311 мыңнан астам адам ақталған.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі Ерлан Қариннің сөзінше, бұл жинақтың жарық көруі Алаш қозғалысының тарихы мен Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы күресін толық зерттеуге жаңа мүмкіндіктер ашады. Ол Қазақстан тарихының шынайы беттерін ашуға, сондай-ақ елдің тарихи жадын жаңғыртуға үлкен үлес қосады.
Жинақтың 2 мың данасы шығарылып, еліміздің оқу орындары мен ғылыми мекемелеріне таратылады. Бұл материалдар алғаш рет ғылыми айналымға енгізіліп, Қазақстан тарихын тереңірек зерттеу үшін құнды дереккөз болмақ.
