Қазақстан тарихын біздің ғалымдар Ресей тарихшыларымен бірге жазатын болса, төмендегі шайқасты қалай суреттер екенбіз?
2014 жылы осы шайқас туралы мақалам үшін жергілікті бір газет үстімнен шағымданғанда, оларды Берік Уәли мен Амангелді Құрметұлы тоқтатып еді...
Дәл бүгінгі күндері Иқан шайқасына 160 жыл толды...
6-8 желтоқсан 1864 жыл орыс әскерінің тарихына қара күн болып енген.
Қыпшақ Әлімқұл мен Садық Кенесарыұлы бастаған шағын қолдан оңбай жеңіліп, 113 орыс-казагы жер жастанған соң Түркістан өлкесіндегі орыс отаршыл әскерінің басшылығы патша алдында қалай ақталудың жолын тауып кетті.
Олар Петербургке "Түркістанға Қоқанның 10 мың әскері тұтқиылдан шабуыл жасап, 113 орыс-казагы қасық қаны қалғанша шайқасып ерлікпен қаза тапты" деп депеша жібереді..
Осы арқылы олар 2 жеп биге, шықты..
Біріншіден, өздерін ақтап қана қойған жоқ, аса батыл етіп көрсете алды. Шайқасқа қатысқандардың барлығы Ресей мемлекеттік наградаларымен марапатталды. Өлеңдер жазылды, кітаптар шықты, Иқан түбінде ескерткіш қойылды.
Екіншіден, Түркістандағы отаршыл әскерді қаржыландыруды ұлғайтып, қаржының үлкен бөлігін әскер басшылығы өз қалталарына басты.
Орыс отаршы әскеріндегі жемқорлық туралы орыс жазушысы Михаил Евграфович Салтыков-Щедриннің 1869 -1872 жылдары жазылып, кейін "Ташкенттік байбатшалар" ("Господа Ташкентцы") атты кітап болып шыққан памфлеттерінен оқуға болады.
"В степи широкой под Иканом"
В степи широкой под Иканом
Нас окружил коканец злой,
И трое суток с басурманом
У нас кипел кровавый бой.
Мы отступали... он за нами
Толпами тысячными шел"
Он путь наш устилал телами
И кровь струил на снежный дол.
Мы залегли... свистели пули,
И ядра рвали все в куски.
Но мы и глазом не сморгнули,
Стояли мы... мы - казаки!
И смерть носилась... мы редели;
Геройски все стоял казак.
Про плен мы слышать не хотели,
А этого желал нам враг.
Держались мы три дня, три ночи,
Три ночи, долгие, как год,
В крови и не смыкая очи,
Затем мы ринулись вперед.
Вокруг валились наши братья,
Коканец кожу с них сдирал
И басурманские проклятья
Вослед нам с пулей посылал.
Свинцом пробитые, лежали
Герои наши здесь и там
И снег с презрением бросали
Горстьми в лицо своим врагам.
И обезглавленное тело
Рубил враг в мелкие куски,
Но мы не дрогнули, и смело
Все ждали смерть, как казаки.
Но вот в степной дали сверкнули
Родные русские штыки,
И все отраднее вздохнули,
Перекрестились казаки.
Потом взглянули брат на брата,
И грустно стало: многих нет,
И все они у супостата,
И к ним ведет кровавый след.
И этим следом отступая,
Враг трупы мертвые терзал.
Но, наши головы сбирая,
Своих он больше насчитал.
И, снявши голову с героя,
Злодей к седлу ее вязал,
Чтоб похвалиться после боя,
Как он с лежачим воевал.
И мертвых длинным караваном
(Нам после сказывали так),
Покончив бойню под Иканом,
Повез подарок хану враг.
А мы, собрав тела героев,
Могилу вырыли, и в ней,
Для мира вечного, покоя,
Зарыли всех богатырей.
И мар насыпали над ними;
Пусть веки вечные стоит
И громко с ветрами степными
О нашей славе говорит!
Пусть говорит, как под Иканом
Нас окружил коканец злой,
И как мы бились с басурманом
За славу родины святой!
Сергей Зыков
Omir Shynybekuly
