Қазан айының басында Ресей басшысы 72 жасқа толды. Жасы ұлғайған автократ басшының атауларды дұрыс атай алмайтын кездері жиі кездеседі. Оның жаңылыс сөйлегені жайында Кремль ешқашан түсінік берген емес. Ол көбіне өзі жиі сапарлайтын және жиі бас қосатын Орталық Азия президенттерінің ресми аты-жөнінен шатасып жүреді. Мұндай шатасу тек Путинде ғана емес, оның протокол қызметінде де кездеседі.
25 жылдан жоғары биліктен кетпеген Ресей президенті Владимир Путин көптеген жиындар мен маңызды жиналыстарда ел президенттерінің, адам аттарын, елдер мен даталарды шатастырады. Тиісінше, БАҚ беттерінде жиі талқыланып жатады. Путиннің шатасуы «қашан және қалай» болғаны туралы бірнеше деректі ұсынамыз.
«КАЗАХСТАН – КАЗАХТАН»
2018 жылы ТМД мемлекеттері басшыларының кездесуінде Владимир Путин Қазақстан атауын шатастырған болатын. Кездесуде ол «Казахстан» деген сөзді «Казахтан» деп айтқан. Көптеген БАҚ беттерінде бұл кішкентай қателік екені айтылды. Алайда мемлекеттің атауын дұрыс айтпау саясаткер үшін үлкен сын болған.
2014 жылы Ресей Қырымды аннексиялағаннан кейін Владимир Путин Украина қалаларының атауларын шатастырған бірнеше жағдай болды.
СЛАВЯНСК МА, ӘЛДЕ СУМЫ МА?
Мысалы, ол "Славянск" қаласын атаған кезде "Сумы" деп айтқан. Бұл қате оның сөйлеген сөзінде орын алды.Сондай-ақ, бұл Путиннің географиялық сауаттылығы туралы сұрақтар туғызды. Осы сәтте Путиннің сөзі әлеуметтік желілер мен БАҚ-та кеңінен талқыланды, бұл оның Украина географиясын қаншалықты жақсы білетіндігіне қатысты күмән туғызды.
МОҢҒОЛИЯ МА, ӘЛДЕ МОЛДОВА МА?
2019 жылы Владимир Путин журналистермен кездесуде Молдова мен Моңғолияның атауларын шатастырған. Ол Молдованы айтқанда, "Моңғолия" деп айтып, екі елдің атауларын араластырып жіберді.
Мысалы, Путин "Молдоваға келуім" деп айтуы керек болғанда, "Моңғолияға келуім" деп атап өтті. Бұл қателік қатысушылардың арасында күлкі тудырып, әлеуметтік желілерде талқыланды.
«ПУТИН - БАБАЙ»
2017 жылы баспасөз конференциясында Татарстанның журналист қызы қолына «Путин – бабай» деген плакатты ұстап, БАҚ беттерінде қызу талқыға түсті. Ал Ресей басшысы бұл жазуды «Путин, бай-бай» деп қате оқыған еді. Журналист өз плакатында «Сау бол емес, бабай», - деп түсіндірді. Ал «бабай» сөзі татар тілінде «ата» деген мағынаны білдіреді. Ал Путин «бабай» сөзін неге «бай бай» деп қате оқығанын «қартайғанда көзім әлсіреп қалды» деп әзілмен түсіндірді.
«ШАРИМАН ШАРИПОВИЧ»
Ресей Федерациясының президенті Владимир Путин Сочиге ресми сапары барысында Қырғызстанның бұрынғы президенті Сооронбай Жээнбековті басқа есім – Шариман деп атады.
2020 жылы 28 қыркүйекте Сочиде Қырғызстан мен Ресей президенттерінің ресми кездесуі өтті. Кездесу барысында Владимир Путин Сооронбай Жээнбековті «Шариман» деп атады.
«Құрметті Шариман Шәріпұлы, сізді көргеніме өте қуаныштымын!» Ресей Федерациясының басшысы сөзін осылай бастады. Бұл оқиға екі ел басшыларының журналистердің қатысуымен өткен ресми шарасы кезінде түсірілгені атап өтілді.
«КЕМЕЛ ЖОМАРТҰЛЫ»
Путиннің Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың атын бірнеше рет қате атаған. Бұл мәселе бірнеше рет БАҚ-та талқыланды.
2023 жылы қарашаның 9-ы күні Ресей президенті Владимир Путин Қазақстанға сапары барысында ел президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың есімін дұрыс атай алмады. Ыңғайсыз жағдай 19-шы өңіраралық ынтымақтастық форумында болды.
Путин Қазақстанмен 2022 жылғы өзара сауда туралы айтып, сөйлеген сөзінде Тоқаевқа статистикадағы сәйкессіздікке тоқталып, оны «Қасым-Жомарт Кемелұлы» емес, «Қасым-Жомарт Келемич» деп атады.
«Өңірлердің белсенді қатысуымен Қазақстанмен өзара тауар айналымы 2022 жылы 10%-дан астамға өсті. Бұл жерде Қасым-Жомарт Келемич 27 миллиард доллар деп айтқанымен, біздің статистика бойынша 28,2 миллиард доллар деді», - деді Путин.
Дәл осы жиында Путин тағы да қателескен. Тоқаевқа Астанаға шақырғаны үшін алғысын білдіремін деген Ресей басшысы ел Президентінің есімін тағы да дұрыс атамады. Ол өз сөзінде «Кемел Жомартұлы» деп атады, бірақ кейін сөзін тоқтатып – «Қасым-Жомарт Кемелұлы» деп сөзін түзеді.
Ресей саясаткері Евгений Ройзманның айтуынша, бұл кездейсоқтық емес, мұның артында терең саяси себептер болуы мүмкін. Ройзманның пікірінше, Путин Тоқаевтың Қазақстанның сыртқы саясаты мен кейбір маңызды мәселелерде Ресейге қарама-қайшы позициясын білдіруін ескере отырып, осындай әрекетке баруы мүмкін.
Путиннің бұл сияқты қателіктері мен атауларды шатастыруы оның басқа да қоғамдық кездесулерінде байқалған. Бұған қоса Путиннің протокол қызметі де Өзбекстан басшысы Шавкат Мирзияевтің әкесінің атын және Түркісменстанның экс-президенті Гурбангулы Бердімұхамедовтің әкесінің есімін қате хабарлаған кездері болған.
«НАЗАРБАЕВ – НАЗАРОВ»
Владимир Путин Қазақстанның бірінші президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың есімін шатастырған кездері де көп болған. Мысалы, 2020 жылы Путин Нұрсұлтан Назарбаевтың атын айту кезінде "Назарбаев" дегенді "Назаров" деп атап, қателескен.
Осыдан басқа, 2018 жылы ТМД саммитінде де Владимир Путин Нұрсұлтан Назарбаевтың есімін атамас бұрын, оның аты-жөнін шатастырып, "Назаров" деп айтқан. Бұл кездесу кезінде ол Назарбаевты атап өткенде, оның есімін қате айтып, "Назаров" деген дұрыс емес форманы қолданды.
Бұл қателік қатысушылар арасында күлкі тудырып, әлеуметтік желілерде кеңінен талқыланды. Путиннің бұл әрекеті Қазақстанның бұрынғы президентіне деген құрметтің жетіспейтіндігі ретінде қабылданды.
«АЛЕКСАНДР ЗЕЛЕНСКИЙ»
Путин 2019 жылы Парижде Украина президенті Владимир Зеленскиймен кездесуінде адам есімінен тағы да қателесті. Украинаның басшысын бірнеше рет «Владимир» емес, «Александр» деп атаған. Бұл Интернетте әзіл-қалжың және сын мен наразылық толқынын тудырды.
МАҢЫЗДЫ ДАТАЛАРДАН ШАТАСУ
Путин тарихи күндер мен оқиғаларды да шатастыруымен қоғам наразылығын тудырған. Мәселен, 2020 жылы Ұлы Отан соғысы туралы айта отырып, ол соғыс басталған жылды қате атады. Солайша тарихшылар мен журналистердің сынына ұшырады.
2020 жылғы баспасөз мәслихатының бірінде Путин Екінші дүниежүзілік соғысты, Финляндиямен соғыстың басталу күндерін араластырып, дұрыс емес жылдарды атап, сынға ұшырады.
2021 жылы Федералдық жиналыста сөйлеген сөзінде де Ресейдің басшысы маңызды күннен шатасты. Путин өз үндеуінде Ресей Федерациясының Конституциясының қабылданған жылды қате айтты. Ол Конституцияның қабылданған жылын 1994 жыл деп айтудың орнына, 1993 жылды атады.
Медицинада адам есімдерін жиі шатастыратын ауру түрі фригмание немесе антропонимиялық дислексия деп аталады. Бұл жағдай адам есімдерін немесе жеке тұлғалардың аттарын есте сақтау мен оларды дұрыс айта алмаумен сипатталады.
Сонымен қатар, есімдерді шатастыру немесе ұмыту нейропсихологиялық мәселелерге, әсіресе дисфазия немесе амнезия сияқты жағдайларға байланысты болуы мүмкін. Бұл аурулар сөздерді немесе ақпаратты есте сақтау мен тану қабілетіне әсер етеді.
Сымбат Наухан
«Адырна» ұлттық порталы
