Адам құқығының сот арқылы қорғалуы қазіргі заманғы құқықтық мемлекеттің маңызды негіздерінің бірі болып табылады. Бұл процесс құқық бұзылған жағдайда жеке тұлғалардың өз құқықтарын қалпына келтіру және әділдікке қол жеткізу үшін заңды құралдарға ие болуын қамтамасыз етеді. Ал әйелдердің құқығы Қазақстанда қалай қорғалған. Толығырақ "Адырна" материалында.
Адам құқықтары — әрбір жеке тұлғаның өмір сүру, бостандық, қауіпсіздік, әділ сот және басқа да негізгі құқықтары. Бұл құқықтар адамның абыройын, қадір-қасиетін және өзін-өзі танытуын қамтамасыз етеді. Адам құқықтарының қорғалуы — демократиялық және құқықтық мемлекеттің ажырамас бөлігі. Бұл жүйе азаматтардың құқықтарын бұзудан сақтауға және оларды тиімді қорғауға мүмкіндік береді.
СОТ ЖҮЙЕСІНІҢ РӨЛІ
Сот жүйесі адам құқықтарын қорғауда басты рөл атқарады. Ол азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін заңды механизмдер ұсынады. Соттар заңдардың дұрыс қолданылуын қамтамасыз етеді, құқық бұзушылықтарды анықтайды және олар бойынша әділ шешімдер қабылдайды.
Сот арқылы қорғаудың негізгі қағидаттары мыналар:
1. Тәуелсіздік және бейтараптық: Соттар тәуелсіз және бейтарап болуы тиіс, бұл олардың әділ шешімдер қабылдауына негіз болады.
2. Қолжетімділік: Әрбір азамат өз құқықтарын қорғау үшін сотқа жүгінуге мүмкіндігі болуы тиіс.
3. Әділдік және жариялылық: Сот процестері әділ және ашық өтуі тиіс, бұл қоғамда сенімділік пен заңдылықты қамтамасыз етеді.
4. Тиімділік: Сот шешімдері уақытылы және орындалуға міндетті болуы тиіс.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫНЫҢ СОТ АРҚЫЛЫ ҚОРҒАЛУЫ
Қазақстан Республикасында адам құқықтарының сот арқылы қорғалуы Конституцияда және ұлттық заңнамаларда бекітілген. Қазақстан Конституциясының 13-бабында әрбір азаматтың құқықтары мен бостандықтары сот арқылы қорғалатыны көрсетілген. Бұл құқықтық негіз адам құқықтарын қорғау жүйесін қалыптастырады және азаматтардың заңды мүдделерін қамтамасыз етеді.
Қазақстанда адам құқықтарын қорғау саласындағы негізгі заңнамалық актілер мыналар:
- Қазақстан Республикасының Конституциясы: Конституция азаматтардың негізгі құқықтары мен бостандықтарын белгілейді және оларды қорғау механизмдерін қарастырады.
- Азаматтық процестік кодексі: Азаматтық процестік кодекс азаматтық істерді сотта қарау тәртібін реттейді.
- Қылмыстық процестік кодексі: Қылмыстық процестік кодекс қылмыстық істерді сотта қарау тәртібін және құқық бұзушылықтарды анықтау процедураларын белгілейді.
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ
Халықаралық тәжірибе адам құқықтарын қорғаудың тиімді тетіктерін ұсынады. Біріккен Ұлттар Ұйымы, Еуропалық Одақ және басқа да халықаралық ұйымдар адам құқықтарын қорғау саласында маңызды рөл атқарады. Мысалы, Еуропалық Адам Құқықтары Соты — Еуропа елдерінің азаматтарына адам құқықтары бұзылған жағдайда жүгінуге мүмкіндік береді.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘЙЕЛ ҚҰҚЫҒЫ
Қазіргі уақытта бүкіл әлемде ерлердің әйелдерге қатысты тарихи үстемдігі өзгеруде. Тәуелсіздік жылдарында Қазақстан ерлер мен әйелдердің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауда да жетістіктерге жетті.
1998 жылғы 29 маусымдағы N 248 Заңымен Қазақстан Республикасы 1979 жылғы 18 желтоқсандағы Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы конвенцияға қосылды. БҰҰ-ның «Әйелдердің саяси құқықтары туралы» және «Ерлі-зайыпты әйелдердің азаматтығы туралы» конвенциялары да ратификацияланды.
2009 жылы «Ерлер мен әйелдердің тең құқықтары мен тең мүмкіндіктерінің мемлекеттік кепілдіктері туралы» Заң қабылданды.
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында әйелдер құқықтарын қамтамасыз ету және қорғау бағытында көптеген жұмыстар атқарылуда. Әйелдердің құқықтары туралы негізгі ережелер Конституцияда көрсетілген.
