Тәуелсіздік мәні сарылып жеткен қазақ үшін аса құнды. Сондықтан оны қалай қастерлесек те жарасады. Қазірде Қазақстан өз Тәуелсіздік мерекесін әлемге паш етуде жер жүзінің түкпір-түкпіріне ресми сапарлап қана емес, әр университеттен өнерпаз студенттерді апарып, ұлттық өнерін насихаттау арқылы да көрсетіп келеді. Соның бірі – республикамыздың жетекші білім ордасы әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті студенттерінің Израильде қойған концерті. Оның мақсаты – қазақтың Тәуелсіздік күні мерекесі қарсаңында шетелдіктерге ұлттық өнеріміздің мәуелі мәйегін таныту.
Қазақ өнеріне шетелдіктер кезекті рет тәнті болды. Бір айырмашылығы, бұл жолы оларға біз қонаққа бардық. Желтоқсанның 11-16-сы аралығында ҚазҰУ-дың өнерпаз студенттері университет ректоры Ғалымқайыр Мұтановтың қолдауымен, бірінші проректор Мұхамбетқали Бүркітбаевтың бастауымен Израильде іссапармен болып қайттық. Басты мақсат – Қазақстан Тәуелсіздігі мерекесіне орай ұйымдастырылған іс-шараларға қатысу, сонымен қатар ұлттық өнерімізді паш ету. Ол жағынан таңдай қақтырарымызға күмән болмады. Себебі Ғалия Есмұханбетованың жетекшілігіндегі «Бақыт» би ансамблі, әнші Мөлдір Бақытжанқызы, қобызшы әрі біздің жетекшіміз Зита Сыбанбаева осыған дейін шет мемлекеттерден жүлдесіз оралған емес. Оған Ерғали Әнесов екеуміз домбырашы болып қосылдық.
Әлқисса… Қазақстаннан ұшқан алғашқы күндегі бірінші бағытымыз Украина болды. Өйткені Израильге тура баратын бізден ұшақ жоқ. Бес сағатқа жетер-жетпес уақытта Киевтің төрінен көріндік. Әуежайда үш сағаттай аялдап, ары қарай ұштық. Алдымызда – Израиль…
Алматының қысынан Тель-Авивтің жаз маусымына бірден топ ете қалдық. Қазақстандық делегацияны елшіліктен күтіп алып, дәл Жерорта теңізінің жағасындағы екі қабатты үйге орналастырды.
Біз келген сенбі күні қатты таңғалғанымыз – жергілікті барлық дүкен жабық, көліктер мен сапырылысқан адамдар да көрінбейді. Жанымыздағы жол бастаушыдан сұрасақ, бұл еврей халқының жұмасы – 16:01- ден 17:15-ке дейін демалатын «Шабат» дәстүрі болып шықты. Осы уақыт аралығында әркім өз үйінде дұға қылып немесе кітаптар оқып, бір сөзбен айтқанда, демалады екен. Бұл елде жылына кем дегенде екі рет қайталанатын атаулы ерекше күн бар. Ол күндері барлық көлік қозғалысы толықтай бір күнге тоқтайды. Осы кезде ата-аналарымен үйден шыққан бүлдіршіндерге тас жолда әй, бір еркін көсілудің сәті түседі екен.
Екінші әсеріміз, тұрғындар Иерусалим мен Тель-Авив қалалары арасындағы жолдың екі қапталына ағаштарды өз қолдарымен отырғызып шыққан. Және бір қызығы, сонда өткізген алты күннің ішінде біздегідей қымбат Hummer, Lexus көліктерін көрмедік. Себебі жанармай қымбат. Есепке қай жағынан болмасын жүйрік еврей халқы нарықта есесін жібермейтінін осыдан-ақ байқатты.
Келесі күні Иерусалим қаласындағы Аль-Акса мешітінде, Иса пайғамбардың дұға қылған, жауларынан жасырынған үңгірінде болдық. «Жартас үстіндегі күмбез» деп аталатын жердегі әуеде ешбір тіреусіз қалқып тұратын тасты ұстағанда, кімнің де болса қатты толқитыны рас. Бір айта кетерлігі, мешітке кіре берісте мұздай қаруланған жауынгерлер тұрады. Сенен Құран сүресін, мұсылман не мұсылман емесіңді сұрайды. Мұсылман екеніңді дәлелдесең ғана ішке ене аласың. Мұндай сақтықтың болуы, кезінде мешіттің ішіне кіріп, жарылыс жасағандар болған екен. Жанымызда Елшіліктің адамы болғандықтан, ондай тексеріске түспедік.
Сол күні кешке Иерусалим қаласында есімін өнерімен бағалайтын шет мемлекеттерге таныс Ерболат Төлепбайдың сурет көрмесі болды. Қазақтың тұрмыс-тіршілігінен, дала тынысы, сұлулығынан сыр шертетін оның туындылары көрмеге келген қонақтардың үлкен қызығушылығын тудырды. Кешті ашқан Қазақстанның Израильдегі елшісі Ғалым Оразбақов екі ел арасындағы мәдениет пен ынтымақтастық дамуының айқын көрінісі осындай рухани байланыстан басталатынын атап өтті.
Ертеңіне Тель-Авив қаласында Қазақстан Тәуелсіздігінің мерейтойына орай ұйымдастырылып отырған негізгі іс-шараның легіне біз де қосылдық. Ұлттық өнерімізді айқындайтын би билеп, күй тартып, қазақ әндерін шырқағанымызда залдағы қонақтардың өздігінен делебесі қозып кеткендей болды. Тіпті Украинадан келген бір ағамыз Қара теңіздің жағасында өнер көрсетуге арнайы шақырды. Кеш соңы банкетке ұласты. Бұл – қазақ өнерінің Израиль аспанында асқақтаған күні болды. Тәуелсіздік мерекемізді ұлықтауға Израиль халқы да ризашылығын білдірді. Мұндай рухани құндылықтар әрқашанда ұлттың мерейін асыратын шара екені ақиқат.
P.S.Сапар соңында көзіқарақты израильдіктер мен елшіліктегі отандастарымыз Қазақстан халқына, өнерлі студенттерін жіберіп отырған ҚазҰУ-дың басшылығына, ректор Ғалымқайыр Мұтанұлына үлкен алғысын айтып, дұғай-дұғай сәлемін жеткізіп қала берді. Ал біз шетелге шығуға мүмкіндік жасаған ағаларымызға шексіз алғысымызды білдіре отырып, аңсарымыз ауған туған жерімізге масаттана аттанып кеттік.
Асқарбек ҚАЗАНҒАП,
ҚазҰУ-дың журналистика факультетінің студенті
Алматы–Тель–Авив–Иерусалим–Алматы
«Алаш айнасы».
