تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اندرەي گروزين قازاقستانعا كىرە الماي، اۋەجايدان كەرى قايتتى. ونى ەلگە كىرگىزبەۋ سەبەبى ايتىلمادى بۇل تۋرالى رەسەيدىڭ تمد ەلدەرى ينستيتۋتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
اندرەي گروزين 27 ءساۋىر كۇنى استانا اۋەجايىندا تولقۇجاتتىق باقىلاۋدان وتە الماي، كەلەسى كۇنى ماسكەۋگە كەرى قايتۋعا ءماجبۇر بولعان.
عالىم قازاقستاندا رەسەي مەن قازاقستان اراسىنداعى قارىم-قاتىناس ماسەلەلەرىنە ارنالعان ءىس-شاراعا قاتىسۋى ءتيىس بولعان. سونداي-اق ونىڭ «رەسەي – قازاقستان: قاۋىپسىزدىك جانە گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىق سالالارىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىل ديناميكاسى» تاقىرىبىنداعى دوڭگەلەك ۇستەلدە ءسوز سويلەۋى جوسپارلانعان.
ينستيتۋت ديرەكتورى، رف مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ دەپۋتاتى كونستانتين زاتۋلين بۇل جاعدايعا پىكىر ءبىلدىرىپ، قازاقستاننىڭ كەيبىر وكىلدەرىنىڭ قوناقتارعا قاتىستى «ەكىۇشتى ءارى دوستىقتان الىس» ارەكەتتەرى جيىلەپ كەتكەنىن ايتتى. ينستيتۋت وكىلدەرى بۇعان ۇقساس جاعدايدىڭ 2023 جىلى ءزاتۋليننىڭ ءوز باسىنان وتكەنىن ەسكە سالدى. ول بايقوڭىردان عارىش كەمەسىنىڭ ۇشۋىنا قاتىسۋ ءۇشىن قازاقستانعا كىرمەك بولعان. الايدا ونى بىرنەشە ساعات بويى ونى شەكارادان وتكىزبەي قويعان. اقىرىندا بۇل جانجال شەشىلگەنىمەن، تۇسىندىرمە بەرىلمەگەن.
«قازاقستاندى قۇرمەتتەيتىن رەسەيلىكتەرگە مۇنداي توسىن جايتتار ءجيى كەزدەسكەنىن قالامايمىز، اسىرەسە جەڭىستىڭ 80 جىلدىعى قارساڭىندا. بۇل جەڭىسكە قازاقستان مەن بۇكىل كسرو حالىقتارى زور ۇلەس قوستى»، – دەلىنگەن ينستيتۋت حابارلاماسىندا.
اندرەي گروزين – تمد ەلدەرى ينستيتۋتىنان بولەك، رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ شىعىستانۋ ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى. ونىڭ عىلىمي جانە مەرزىمدى باسىلىمداردا 250-دەن استام ماقالاسى جارىق كورگەن، التى مونوگرافيانىڭ اۆتورى (ەكەۋى – قوسالقى اۆتورلىقتا). سونداي-اق ول رەسەيدەگى ءىرى بيزنەس قۇرىلىمدارعا كەڭەس بەرەدى، رەسەيلىك جانە شەتەلدىك باق-پەن جۇمىس ىستەيدى. 1996 جىلدان بەرى رەسەيدە تۇرادى، وعان دەيىن قازاقستاندا ءومىر سۇرگەن. ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دى ساياساتتانۋشى ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن. بۇرىن قر اقپارات جانە بۇقارالىق كوممۋنيكاتسيالار مينيسترلىگىندە، قورعانىس مينيسترلىگىندە، ەكولوگيا جانە بيورەسۋرستار مينيسترلىگىندە جانە باسقا دا مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردا قىزمەت اتقارعان.
قازاقستان بيلىگى تاراپىنان گروزينگە كىرۋگە تىيىم سالۋ بويىنشا رەسمي تۇسىنىكتەمە بەرىلمەدى. الايدا قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى مارات شيبۇتوۆ Telegram-ارناسىندا بۇل شەشىم رەسەيدىڭ قازاقستاندىق عالىمدارعا جاپپاي تىيىم سالۋىنا جاۋاپ بولۋى مۇمكىن ەكەنىن جازدى.
«مەن بۇرىن جازعانداي، رەسەيلىك عالىمدارمەن بىرلەسكەن توپتا جۇمىس ىستەيتىن قازاقستاندىق تاريحشىلاردىڭ بارلىعىنا جۋىعى، ءبىر ادامنان باسقاسىنا، 2022–2023 جىلدارى رەسەيگە كىرۋگە تىيىم سالىندى. بۇل – ءبىزدىڭ عىلىمي ەليتامىز: ينستيتۋت ديرەكتورلارى، عىلىم دوكتورلارى مەن اكادەميكتەر. ولاردىڭ بارلىعىنا رەسەيگە بارۋعا بولمايدى. ءبىر عالىمىمىز شەرەمەتەۆو اۋەجايىندا زاڭسىز ميگرانتتارمەن بىرگە ءبىر تاۋلىك وتىرىپ، ەلشىلىك ارالاسقاننان كەيىن عانا ەلگە ورالعان. سونداي-اق بىرقاتار دەپۋتاتتار مەن ساياساتكەرلەر دە تىيىم تىزىمىندە»، – دەدى شيبۇتوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارى بۇل ماسەلە بويىنشا رەسەيلىك ارىپتەستەرىنە جۇگىنگەنىمەن، جاۋاپ بولماعان.
شيبۇتوۆتىڭ پىكىرىنشە، قازاقستان تاراپىنان مۇنداي تىيىمدار رەسەيدەگىدەي اۋقىمدى بولمايدى.
«بۇل ءبىزدىڭ قىمباتتى رەسەيلىك ارىپتەستەرىمىز جاساعانداي اۋقىمدى شەكتەۋگە اينالمايدى. بىراق بۇل – رەسەي بيلىگىنە قويىلاتىن وتە ماڭىزدى ماسەلە. مۇنى شەشۋ قاجەت»، – دەپ تۇيىندەدى شيبۇتوۆ.
گروزيننىڭ ماتىندەرىندە ۋرا-پاتريوتتىق رەسەيلىك باق-قا ءتان بايانداۋلار ءجيى كەزدەسەدى. ول ۋكراينانى قاتتى سىناپ، ونى «404 ەلى» نەمەسە «رەسەي مەن پولشا اراسىندا جاتقان تەرريتوريا» دەپ اتايدى. تاريحشى سوندي-اق، قازاقستانعا دا كەيدە قاتتى سوزدەر ايتادى. مىسالى، گروزين توقاەۆتىڭ سىرتقى ساياساتىنا ريزا ەمەس.
«قازاقستاننان ونىڭ... كەشىرىڭىز، كوپ ۆەكتورلى ساياساتى بارىنان باسقا ەشتەڭە كۇتپەگەنبىز. سوڭعى ەكى ايدا قازاقستاندىق ساراپشىلاردىڭ بريكس-كە قازاقستاننىڭ قوسىلۋى جايىندا بىردە-ءبىر بولجامىن تاپپايسىز. باتىس پەن شىعىس اراسىندا اۋىتقىپ، قازاقستان وسى جولى باتىسقا قاراي يكەمدەلىپ بارادى»، - دەگەن گروزين.
رەسەيلىك ساراپشى ءبىر سۇحباتتا قازاقستاندى بريكس-كە كىرۋدەن باس تارتقانى ءۇشىن سىناپ، بۇل ارەكەتتىڭ رەسەيگە دە قاجەت ەمەس ەكەنىن ايتادى.
«مۇمكىن، قازاقستاننىڭ ءوزىنىڭ ۇنەمى قۇبىلاتىن پوزيتسياسىمەن بريكس-كە اسىقپاي جاتقانى دا دۇرىس شىعار. ول جەردىڭ وعان ونشا قاجەتى جوق. ويتكەنى مۇنداي ەل، وسىنداي باسشىلىقپەن، وسىنداي ەليتامەن پروتسەستەردىڭ دامۋىن تەجەپ، لەگيتيميزاتسياعا زيان كەلتىرىپ، قاجەتسىز تالقىلاردى ۇيىمداستىرىپ، ۇساق-تۇيەك نارسەلەرمەن كەدەرگى كەلتىرۋى مۇمكىن»، — دەگەن گروزين.
