Заманның қаруына айналған интернеттің мүкіндіктерін жан-жақты, әрі сауатты пайдалана алу - цифрлық сауаттылықтың деңгейін көрсетеді. Керекті ақпараттарды дұрыс іздеп қана қоймай, кибер қауіптерден сақтана алу қажет. Бұл, яғни, цифрлық біліктілік – тек IT, не экономика саласының ғана сұрағы емес, жалпы әлеуметтік проблема болып отыр. Бұл туралы "Адырна" ұлттық порталына ІТ маманы, Amjilt Cyber School оқу орталығының директоры Тәпсір Жәнібекұлы айтып берді.
“Сандық сауаттылық - бұл цифрлық технологиялар мен цифрлық медианы, сондай-ақ олармен байланысты құралдар мен процестерді түсіну және пайдалану мүмкіндігі. Бұған сандық ақпаратты пайдалану, құру, беру және тұтыну мүмкіндігі кіреді және ол тиімді цифрлық коммуникация дағдыларын дамыту мен сақтауды қамтиды. Цифрлық салада сауатты болу қазіргі дамып келе жатқан цифрлық әлемде алда болу үшін маңызды. Себебі, цифрлық технологиялар кең таралуда және біздің өмірімізде маңызды рөл атқарады. Цифрлық сауаттылық адамдарға соңғы технологиялық жетістіктерден хабардар болуға және оларды күнделікті өмірде тиімдірек пайдалануға көмектеседі. Мысалы, цифрлық сауаттылық адамдарға жұмыс табуға, оқуға түсуге, мансабын дамытып, отбасымен және достарымен байланысуға көмектеседі. Сайып келгенде, цифрлық сауаттылық заманауи цифрлық ландшафтты шарлау үшін өте маңызды. Одан бөлек, жаһандық дәуірде тез арада цифрлық дәуірде табысқа жету үшін қажетті дағдыға айналады”, - деді маман.
Тәпсір Жәнібекұлының айтуынша, әрбір адам өзінің цифрлық сауаттылық деңгейін анықтауға болады.
“Әрбір азамат GenPROTEC цифрлық дайындық сынағы сияқты онлайн дағдыларды бағалаудан өту арқылы өзінің цифрлық сауаттылық деңгейін анықтай алады. Мұндай тест сіздің сандық біліміңізді бағалап, қандай аспектілермен жұмыс істеу керегін анықтап береді. Digital Marketing Institute сияқты басқа веб-сайттар сіздің цифрлық сауаттылығыңызды одан әрі дамыту үшін арналған. Олар тегін курстар ұсынады”, - деді Тәпсір Жәнібекұлы.
Ал цифрлық сауаттылық деңгейін одан әрмен арттыру үшін бірнеше тәсіл бар.
“Цифрлық сауаттылықты арттыру үшін бірнеше тәсілді ұсынғым келеді. Алдымен, адамда қызығушылық болу керек. Қызығушылық болған жерде сұрақ та туындайды. Білмеген сұрақты мамандарға қойып, технологиялар туралы түсінікті арттыру қажет. Екінші, курстардан өтуге болады. Компьютерлер, интернет, бағдарламалар туралы онлайн курстарды қарастырған дұрыс. Үшіншіден, тәжірибе адамды өсіреді. Сондықтан жаңа технологиялармен, ғалатормен тәжірибе жасау арқылы цифрлық сауаттылық дағдыларын дамыта аласыз. Төртінші, бағдарламалық жасақтамаларды үнемі жаңартып отыру қажет. Олар вирус пен зиянды бағдарламалардан сақтап, кейін қолайсыздық тудырмайды. Бесінші, құпиялық параметрлерін қолдану маңызды. Барлық жүйенің, қызметтердің құпиялылық деңгейіне көз жеткізген дұрыс. Алтыншы, көмек сұраудан қысылмау. Цифрлық сауаттылықты арттыруға онлайн немесе офлайн режиміндегі қолжетімді цифрлық сауаттылық ресурстарын пайдаланған әлдеқайда дамуға әкеледі”, деп бірнеше тәсілмен бөлісе кетті.
ІТ маманның айтуынша, әлемдік тәжірибеде цифрлық сауаттылықты арттыру үшін көптеген ел цифрлық алшақтықты азайтуға ықпал ететін кодтау лагерлері, онлайн сабақтар мен семинарлар, бағдарламалар енгізуде.
“Әлемдегі цифрлық сауаттылық тәжірибесі барған сайын қарқынды даму үстінде. Әрбір ел компьютерлік инфрақұрылымға инвестиция салу және цифрлық білім беру ресурстарын ұсыну арқылы өз азаматтарының цифрлық сауаттылығын арттыруға тырысады. Үндістан, Қытай және Жапония сияқты елдер цифрлық сауаттылықты дамытуға үлкен инвестиция салды. Америка Құрама Штаттары, Ұлыбритания және Австралия сияқты басқа елдер де өз халқын негізгі цифрлық дағдыларға үйретуде табысқа жетуде. Цифрлық сауаттылықты арттыру үшін көптеген елдер цифрлық алшақтықты азайтуға ықпал ететін кодтау лагерлері, онлайн сабақтар және семинарлар сияқты бағдарламаларды енгізді”, - деді Тәпсір Жәнібекұлы.
Осындай әлемдік тәжірибелерді ескере отыра, Тәпсір Жәнібекұлы Қазақстанда ІТ саласында даярлайтын оқу орталығын ашқан. Орталық ІТ саласы бойынша көш бастап тұрған Үндістан елінің Бангfлор университетінің халықаралық бағдарламасымен программист және графикалық дизайн маvандығы бойынша оқытады. Оқу мерзімі - 1,5 жыл уақытқа созылады.
“Оқу орталығына 12 жастан асқан кез келген адам оқуға болады. Қазір ең жоғары жастағы студентіміз 45 жаста. Осыдан-ақ, жас ерекшелігіне қарамай, үлкен адамдар да цифрлық дамуға үлестерін қосқысы келетінін көруге болады. Ұстаздарымыз білікті, тәжірибелі мамандар. Одан бөлек, ортаншы деңгейдегі студенттерімізге Үндістан елінен мамандар келіп, тәжірибесін алмасып, білімімен бөліседі. Күрделі сабақтарды арнайы мамандармен жұмыс жасау арқылы өздерін жетілдіреді. Оқып шыққаннан кейін кез келген жерде жұмыс жасай алады. Біздің оқу орталығын бітіріп, үлкен платформалар жасап жатқан, анимация саласына үлесін қосып жатқан студенттеріміз көп”, деп Amjilt Cyber School оқу орталығымен таныстырып өтті.
Халықтың өмір сүру сапасын жақсарту, бәсекеге қабілеттілігін аттыру, оқу процесін жеңілдету және жеделдету, оқушыларға, студенттерге, ұстаздар мен ата-аналарға жүктемені азайту, бұл - цифрландырудың негізгі мақсаты. Мемлекет басшысы атап көрсеткендей, елді цифрландыру – бұл мақсат емес, бұл – Қазақстанның абсолюттік артықшылыққа қол жеткізу құралы. Сондықтан халықтың цифрлық сауаттылығын арттыру мемлекеттің киберқауіпсіздігін де қорғау екенін де ұмытпаған жөн.
“Қазақстан нақты киберқауіпсіз деп айтуға келмейді. Өйткені, үлкен шетелдік компаниялар енді-енді қауіпсіздіктерін қамтып жатыр. Біздің ел кешуілдеп келеді. Сондықтан цифрлық сауаттылықты әр адам үйрену керек. Бұл қазіргі заманның талабы, болашақтың сұрауы”, деп сөзін қорытындылады Тәпсір Жәнібекұлы.
