2022 жылы Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі еліміздің анимациялық өндірісін белсенді түрде қолдады, ал бюджеті 1 млрд. теңгені құрады. Нәтижесінде 20 анимациялық пилоттық фильм түсіріліп, көптеген жұмыс орындары ашылды. Алайда, шынайы бейнесі сәл басқаша көрініс тапты. Бір жағынан анимацияның дамуын қолдайтындай көрінетін мемлекет екінші жағынан, оған тосқауыл қояды екен?!
Мәселе мынада, «Қазақ киносы: Ұлттық кинематографияны қолдаудың мемлекеттік орталығы» КЕАҚ (ол ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің ведомстволық бағыныстағы құрылымы) елдегі екі жетекші анимациялық компанияны жосықсыз жеткізушілер деп тану туралы сотқа шағым түсірді. Олар - «Dala animation» ЖШС және «ADAY production» анимациялық орталығы. Себеп – «Ашина. Көкбөрілер туралы аңыз» және «Өркеш» анимациялық жобаларының шығармашылық есептерін беру кезінде келісім-шарт талаптарының бұзылуы.
Аталған компаниялардың өкілдері «Қазақстан анимациялық студиялар қауымдастығы» АТБ-на қазіргі жағдайға назар аударуды және араласуды сұрап, көмекке жүгінуде.
Қауымдастық екі компанияның шығармашылық есептерін егжей-тегжейлі зерттей келе, есептер келісім-шарт талаптарына, техникалық сипаттамаға, сметаға және CPR талаптарына толық сәйкес келеді деген қорытындыға келді.
Тағы бір жайт, «ГЦПНК» КЕАҚ өндірістік бөлімінің басшылығы мен мамандары анимациялық фильмдерді шығаруда тиісті біліктіліктері жоқ, «сапасыз сызба» деп хабарламаларды қабылдаудан бас тартып, екі жоба да өтпелі және бастапқы әзірлеу сатысында болғанына қарамастан, компанияларды плагиат деп айыптады.
Бұдан кейін мынандай логикалық сұрақтар туындайды:
– «ЗТМО» КЕАҚ-ның анимациялық өндіріс саласында тиісті біліктілігі жоқ өндірістік бөлім қызметкерлерінің қорытындысына сүйене отырып, есептерді қабылдаудан бас тартуға және сотқа талап қоюға құқығы бар ма?
– «ГЦПНК» КЕАҚ қандай нормативтік құжаттардың немесе ережелердің негізінде есептерді қабылдаудан бас тартты?
– «ЗТМО» КЕАҚ жанындағы Сараптамалық кеңес есептермен танысты ма, егер танысқан болса, неге отырыстың тиісті хаттамасы жоқ?
– 2022 жылдың қараша айында Мәдениет және спорт министрі Д.Абаевтың «Dala» анимациялық студиясына барған сапарында «ҒТМО» КЕАҚ басшылары Е.Қосубаев пен Б.Шүкеновтің осы бағыттағы жұмыстарға «Ашина. Көкбөрілер туралы аңыз» жобасына жоғары баға беруін қалай бағалауға болады? Екі аптадан кейін сол туындыларды қабылдаудан бас тарта ма?
Осы және басқа да көптеген сұрақтар «ГЦПНК» КЕАҚ әрекеттерінің заңдылығына күмән тудырады және «ГЦПНК» КЕАҚ-ның анимациялық студиялардың жұмысын жүйелі түрде бұғаттауына күдік туғызады. Ықтимал себеп компаниядан заңсыз сыйақы алу мақсатында «ГЦПНК» КЕАҚ басшылығы тарапынан қасақана қысым болуы мүмкін.
Сондықтан бұл сорақы прецедент Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі мен басқа да тиісті құрылымдардың дереу араласуын талап етеді.
Бір айта кетерлігі, «Dala animation» және «ADAY production» анимациялық компаниялары еліміздегі анимациялық өндірісте көш бастап тұр. Бұл компаниялардың жұмыстары Ұлыбритания, Түркия, Қытай, Франция және т.б. елдердегі анимациялық фестивальдердің халықаралық қазылар алқасы тарапынан жоғары бағаланды.
Адай Әбілдинов, «Қазақстан анимациялық студиялар қауымдастығы» ҚБ төрағасы
Фейсбук парақшасынан
