Еуразиялық Экономикалық Одақтың жалпы Қазақстанға кері әсері жайлы сән мәрте сарапшылар айтып та, жазып та келеді. Бірі оның саясиланып кетуінен сақтану керек десе, енді бірі одақ аясында Қазақастан үлкен шығындарға тап болуда деп дабыл қағып жатыр. Бір қызығы енді аталмыш одақты сылтауратып, Қазақстанның ішкі мәселесін сыртқа шығарып, Ресейден көмек сұрайтындар саны артқан сыңайлы. 2021 жылдың ақпанында қазақстандық кәсіпкерлер Ресей билігіне хат жазыпты. 6 ай бұрынғы хатты Ресейлік әлеуметтік желі қолданушылары енді талқылап жатыр. «Металл сынықтарын, өндіріс пен тұтыну қалдықтарын өңдейтін кәсіпорындардың ұлттық өзін-өзі реттейтін ұйымы» қауымдастығының директоры Ковшевный Виктор Викторович пен «Екінші реттік металлургия өнеркәсіпшілерінің республикалық одағы» қауымдастығының төрағасы Владимир Яковлевич Дворецкий Ресей премьері Мишустинге мұңын шағып, хат жазыпты. Хаттың мәні былай. Қос кәсіпкер Мишустинге «Құрметті Михаил Владимирович!» деп сыпайы негізде сөз бастап, қысқартып алғанда келесідей мәтінді жазған.
«Еуразиялық экономикалық одақ (бұдан әрі - ЕАЭО) шеңберінде экономикалық қарым -қатынастың табысты дамуына мүдделі Қазақстан мен Ресей кәсіпкерлері өзекті мәселелерге назар аударуды және өз құзыретіңіз шегінде Еуразиялық экономикалық кеңестің шешімінің орындалуына күш салуды сұрайды.
2020 жылдың ақпан айынан бастап Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі түсті және қара металдардың сынықтары мен қалдықтарын экспорттауға толық тыйым салу туралы бастаманы жүзеге асыруға тырысуда. Қазақстан Республикасының аумағы. Кәсіпкерлер өкілдерімен қоғамдық талқылаулар мен консультациялардан, сондай-ақ Одақтық келісім нормаларына айқын қайшылықтан кейін, министрлік сынықтардың экспортына тыйым салынбайтынын хабарлады.
Алайда, 2020 жылдың мамыр айының ортасынан бастап, қандай да бір нормативтік құқықтық акт болмағандықтан, ҚТЖ Қазақстан Республикасынан тыс жерде сынықтарды жөнелту үшін автокөліктерді беруді тоқтатты. Кейіннен ҚТЖ экспортқа жіберілген қара және түсті металдардың қалдықтары мен қалдықтары бар вагондарды тасымалдауға қабылдауға тыйым салатын №39 бұйрығын қабылдау арқылы мұндай тыйым салуды заңдастыруға тырысты. Бұл бұйрық ішкі құжат болып табылады және заңдық негізі жоқ.
ЕАЭО елдерінің уәкілетті мемлекеттік органдарымен жүргізілген мониторинг пен бірқатар консультациялардан кейін, ЕЭК Қазақстан Республикасынан қара және түсті металдардың сынықтары мен қалдықтарын экспорттауға шектеулер бар екенін растады.
Үкімет басшылары деңгейінде Еуразиялық үкіметаралық кеңестің 2020 жылғы 4 желтоқсандағы мәселені қайта қарау кезінде ЕЭК алқасының №125 шешімінде көрсетілген тосқауылдың барын растауымен аяқталды. ЕАЭО-ға мүше елдердің үкімет басшылары Қазақстан Республикасының Үкіметіне осы шектеулерді алып тастауды және ЕАЭО-ға мүше мемлекеттерге сынықтарды кедергісіз жеткізуді қайта бастауды ұсынды. ЕАЭО-ға мүше мемлекеттер Қазақстан Республикасының өз міндеттемелерін орындауын бақылауға және ЕЭК-ке хабарлауға шешім қабылдады. 2021 жылдың 1 ақпанындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасы шектеулерді жойған жоқ. Метал сынықтары саудасы қалпына келтірілмеді.
2020 жылы Қазақстан Республикасы Ресей Федерациясына түсті және қара түсті металл сынықтарын жеткізуге шектеулер енгізгеннен бері Қазақстан кәсіпкерлері 500 мың тоннадан өнімді жеткізбеген. Кәсіпкерлерден ҚТЖ тарапынан вагон беруден бас тарту шешімін алып тастауға 200-ден астам өтініштер тіркелген. Жоғалған тауар айналымы 15 миллиардтан астам теңгені құрады.
Біз енгізілген шектеулер мен тыйымдардың Қазақстанның қара және түсті металдар тапшылығына еш қатысы жоқ екенін жауапкершілікпен мәлімдейміз. Себебі Қазақстанның ішкі нарығы толығымен қамтамасыз етілген. Қазақстан Республикасында жыл сайынғы сынықтардың шығарылуы 5 млн тонна деңгейінде. Республиканың металлургиялық зауыттарының максималды шығыны 1,4 миллион тоннадан аспайды. 2019 жылғы мәліметтер бойынша Ресей Федерациясына метал сынықтарының экспорты 1,097 млн тоннаны құраған.
Бұл жағдай Ресей, Қазақстан және ЕАЭО елдерінің экономикасына зиян келтіреді, сонымен қатар белгіленген нормаларды, атап айтқанда, 2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарттың 28-бабының 3-тармағын өрескел бұзады.
ЕЭК Алқасы шешімдері, сондай-ақ Қазақстан Үкіметінің шектеулерді алып тастау туралы кепілдіктерінің болуына қарамастан, қазақстандық лоббистер ЕАЭО шеңберінде металл сынықтарының еркін саудасына сәтті кедергі жасауда. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Асқар Маминнің бұйрығы іс жүзінде орындалмай келеді.
Одақтың барлық мүшелері жергілікті лоббистерді үшін қойылған шектеулер бір жаққа қысқа мерзімді пайда әкелетінін түсінуі маңызды. Ұзақ мерзімді перспективада кез келген кедергілер заңсыз шектеулер енгізе отырып, ЕАЭО-ға мүше елдердің экономикасына, сондай-ақ елдің өзіне елеулі зиян келтіреді.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, сізден, құрметті Михаил Владимирович, біздің елдер арасындағы саудаға қатысты қолданыстағы шектеулердің жағдайына араласуды, түсті және қара металдардың қалдықтары мен сынықтарының өзара саудасында кедергілерді жоюға күш салуды сұраймыз» депті.
Әрине, демократиялық қоғамда кімнің кімге хат жазғаны маңызды емес шығар. Алайда көмекті өз билігі тұрғанда, өзге елдің билігінен сұрау қаншалықты дұрыс?! Қазақстан КСРО құрамында емес, орталық та Мәскеу болып тұрған жоқ. Өз билігі өз қолындағы ел. Кәсіпкерлердің Қазақстан билігінен көмек сұрамай, Ресей басшылығына хат жазуы да қызық...
"Адырна" ұлттық порталы
